Trigeminal Nevralji (Ani Yüz Ağrısı) Ameliyatı

Ani yüz ağrısı (Trigeminal Nevralji) nasıl bir hastalıktır? Ani yüz ağrısı (Trigeminal Nevralji) sosyal yaşamı nasıl etkiler? Trigeminal Nevraljide kalıtımın etkisi nedir? Daha çok kimlerde görülür? Ani yüz ağrısının karıştırıldığı başka hastalıklar var mıdır? Trigeminal Nevraljinin tedavisi nasıldır? Trigeminal Nevraljide ameliyat yöntemi nasıldır? Ameliyattan sonra Trigeminal Nevralji tekrarlar mı?

Memorial Şişli Hastanesi Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahi uzmanı Prof. Dr. Gökhan Akdemir, ani yüz ağrısı ile ilgili merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

TRİGEMİNAL NEVRALJİ NEDEN OLUR?

. Ani yüz ağrısı (Trigeminal Nevralji) nasıl bir hastalıktır?
“Trigeminal, yüzdeki kasları hareket ettiren en kalın sinirdir. Bu bir anatomik sinirdir. Nevralji de bir ağrı tipidir. Bu ağrının en büyük özelliği ani, keskin ve şiddetli gelmesi ve yüzde olmasıdır. Uzun sürmeyen bir ağrı tipidir; 2 dakikadan daha az sürer. Ancak kişiyi çıldırtacak düzeyde şiddetli bir ağrıdır. Yüzde, göz tarafında, üst çene ve alt çene tarafında olmak üzere 3 tane sinirin dalı vardır. Bazen ikisinde birden, bazen üçünde birden, bazen de tek olabilir. Ağrıyı tetikleyen mutlaka bir mekanizma vardır. Örneğin kişi bir şeyi ısırırken, şiddetli gülerken, traş olurken, yüzünü yıkarken bu ağrıyı duyabilir. Bir şeyi ısırırken olduğunda genellikle insanlar dişi çürüdü diye düşünüp dişçiye giderler ama sonunda o ağrının nedeninin diş olmadığı anlaşılır. Onun için hastalar böyle kısa süren anlık gelen ağrıları varsa bu ağrının genellikle uykuda daha az ya da hiç görülmediğini bilmeliler. Diş ağrısı uykudan bile uyandırır insanı ama bu ağrı uykudayken uyandırmaz. Genellikle kadınlarda biraz daha fazla görülür. Yıllık ortalama 100 bin kişide 5 kadında görülürken erkeklerde bu oran 2-3’tür.”

‘‘SOSYAL YAŞAMI DAYANILMAZ HALE  GETİRİR’’

. Ani yüz ağrısı (Trigeminal Nevralji) sosyal yaşamı nasıl etkiler?
“Yemek yerken hasta, yemeği sağ çenesi ile çiğnediği zaman ağrı olur; bu defa sol çenesine alır; bu otomatikman beslenmesini bozar. Örneğin bir ekran yüzüdür konuşmaya başladığı an ağrı da başlar. Mesleğine ara vermek zorunda kalır. Erkek hasta ise traş olması gerekir ama traş olursa ağrısı başlar. Dolayısıyla ani yüz ağrısı, sosyal hayatı çok olumsuz etkiler ve dayanılmaz hale getirir.”

GENETİK ÖZELLİĞİ YOK

. Trigeminal Nevraljide kalıtımın etkisi nedir? Daha çok kimlerde görülür?
“Ağrı genellikle 50-60 yaşlarında daha çok görülür. Gençlik çağında da bazen görülen vakalar vardır. Bu hastalığın genetik bir özelliği yoktur. 50-60 yaşlarda olmasının nedenine bakıldığında kulak arkasında yüze gelen sinirin üzerine bir kan damarının binmesi sonucu olduğu ortaya çıkar. Halk arasında söylenen “damar damar üstüne binmiş” kavramı buna uygundur. Kan damarı yüze gelen sinir damarının üzerine bindiği için ağrı olur. 50-60’lı yaşlarda olmasının nedeni damar sertliği olduğu içindir. Damar sertliği olduğu zaman damar duvarı daha çok kalınlaşır ve o da sinire daha çok rahatsızlık verir.”

. Ani yüz ağrısının karıştırıldığı başka hastalıklar var mıdır?
“Diş eti hastalıkları, diş çürükleri, çene hastalıkları özellikle sinüzit denilen yüz ve çene kemiklerini ilgilendiren hastalıklar karışabilir. Beyin tümörlerinde bazen buna benzer ağrılar olabilir. Özellikle MS (Multiple Skleroz) hastalığında da Trigeminal Nevralji sık görülür.  Onun için tanıda mutlaka MR çektirilir. Yüz ağrısı olan hastada beyin MR’la MS olmadığı  kanıtlanıp diğer yüz, çene, sinüzit hastalıklarına bakılır.”

Prof. Dr. Gökhan Akdemir

TRİGEMİNAL NEVRALJİDE İLAÇ TEDAVİSİ

. Trigeminal Nevraljinin tedavisi nasıldır?
“Bu ağrıyı ilk defa 11. yüzyılda İslam’ın bütün bilime sahip olduğu dönemde Jujani adlı bir Arap bilim adamı tanımlamıştır. Hala aynı tanımlama geçerlidir. Yani sadece klinikle herhangi bir tetkik yapmadan konulan bir tanıdır. Antipatik bir doğal seyri vardır. Örneğin hasta, 3-5 yıl önce bir kere böyle bir ağrı yaşadım, der. Hiç tedaviye gerek duymamış; bir daha da hiç gelmemiştir. Aradan 2-3 sene geçer, bu ağrı yılda 2’ye çıkar. Aradan 1-2 yıl geçer  bu defa, yılda 1 kere olmaya başladı ama bazen ayda birkaç kez olmaya başladı, der. Bazı ağrılar vardır ilaç tedavisi gerektirmez. Bazı ağrılar çok şiddetlidir ve ilaç tedavi gerektirir.  Trigeminal Nevraljide, ağrının tanısı koyulduğu andan itibaren ilk uygulama ilaç tedavisidir. 1960’dan beri kullanılan ilaçlarla başlanır. Ancak bazen bu ilacın dozunu çok arttırmak gerekir. Karaciğere toksik olacak şekilde, kemik iliğini baskılayacak düzeyde bir ilaç dozu gerekirse cerrahi yöntemlerle tedaviye devam edilir.”

TRİGEMİNAL NEVRALJİDE CERRAHİ TEDAVİ

. Trigeminal Nevraljide ameliyat yöntemi nasıldır?
“Bilinen ve günümüzde uygulanan belli başlı beş tedavi yöntemi vardır ve hepsi de tedavide etkili yöntemlerdir. Üçü ameliyatsız ama işlem de gerektiren girişimsel yöntemlerdir. Fakat girişimsel yöntemlerin bazen göz kuruluğu, yüzde uyuşukluk, işitme kaybı gibi yan etkileri olabilir. Gözü kuruduğu için hastanın gözünde keratit (kornea iltihabı) olabilir.

Girişimsel yöntemler: Çenenin içerisinde var olan küçük bir delikten sinire ulaşılıp röntgen eşliğinde iğne sokularak orayı dağlayarak yakmaya AREF denir. İkinci olarak gliserol enjeksiyonu, üçüncü olarak da balon kompresyonu yapılır.

Cerrahi yöntemler: Gamma knife (cyber knife) ile yapılan steriotaktik radyo surgery (SRS) yöntemi, radyasyon uygulunan bir yöntemdir. Mikrovasküler dekompresyon yönteminde ise  kulak arkasından küçük bir infüzyonla o damar damar üzerine binmiş sinirle kan damarının arasına pamuk benzeri bir yastık serilir. Mikrovasküler dekompresyon, genel anestezi altında yapılan ve 2,5-3 saat süren bir ameliyattır. Ameliyattan çıktıktan sonra gerekirse hasta bir gün yoğun bakımda kalır. Uyanır uyanmaz ağrısının geçmesi beklenir. Daha önce kullandığı yüksek dozlu ilaçların dozunun yavaş yavaş ve çok az kullanılacak şekilde azaltılması ağrıyı geçirdiğimiz anlamına gelir. Ancak bu yöntem ameliyatı kaldıramayacak düzeydeki çok yaşlı insanlara önerilmez. Çok zorda kalmadığımız sürece MS hastalarına da bu ameliyat yapılmaz. Bu 5 tedavi yönteminde yüzde 90’ın üzerinde başarı oranı vardır. İlk ağrı olduğunda ilk üç ayında ya da bir yılında hepsinin sonuçları aşağı yukarı birbirine benzer. Bu sonuçlarda birinci sırada en etkili olan tedavi mikrovasküler dekompresyon yöntemidir.”

TEKRARLAR MI?

. Ameliyattan sonra Trigeminal Nevralji tekrarlar mı?
“Trigeminal Nevralji ameliyattan sonra 5 yılda yüzde 15 nüksedebilir. 10 yılda bu yüzde 20-30’a kadar yükselebilir. Eğer çok geç zamanda nüksettiyse ve yaşı da uygunsa tekrar aynı cerrahi planlanır. Ya da steriotaktik radyo surgery denilen gamma knife ya da cyber knife kullanılır.”