Tüberküloz Hastalığı Nedir?

Tüberküloz, yani halk arasında bilinen adıyla verem, kendisini fark ettirmeden ilerleyen ve dünyada hala en çok ölüme sebep olan hastalıktan biridir. Tüberküloz hastalığı, “Mycobacterium Tuberculosis” adı verilen, solunum yoluyla kolayca bulaşabilen bir mikrop nedeniyle ortaya çıkan bakteriyel ve bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Tüberküloz, en sık (yüzde 80) akciğerlerde olmak üzere bütün organlarda görülebilir. Tedavi edilmeyen veya yetersiz tedavi edilen hastalarda ölüme yol açabilir. Günümüzde tıp biliminin ilerlemesiyle kolayca tedavi edilebilir, tüberküloz hastalarında yüzde yüze yakın iyileşme sağlanabilir.

TÜBERKÜLOZ NASIL BULAŞIR?

Tüberküloz insandan insana sadece havayolu ile bulaşır, bunun dışında kişinin kullandığı havlu, çatal, bıçak, ya da yiyeceklerle bulaşmamaktadır. Tüberküloz mikrobunun en önemli kaynağı, tedavi görmemiş akciğer tüberkülozlu hastalardır. Tüberküloz hastalığı grip, nezle gibi kolaylıkla bulaşmaz. Tedavi altında olmayan, halen basil saçan bir hasta ile uzun süre kapalı bir yerde birlikte yaşanırsa hastalık bulaşabilir. Bu nedenle hastalık genellikle aynı evde birlikte oturanlara ya da yakın arkadaşlara bulaşır. Hasta olan kişiler konuşurken, öksürürken veya hapşırırken ortama yayılan damlacıklar yolu ile mikroplar havaya saçılır. Sağlıklı kişiler bu mikropları solunum yolu ile alırlar ve infeksiyona yakalanırlar. Fakat enfeksiyonu alan her kişide hastalık gelişmez. Tüberküloz hastalığının ortaya çıkması için kişinin vücut direncinin düşmesi gerekmektedir. Eğer vücut direnci yeterliyse vücut o enfeksiyonu alır, kendi bağışıklık sistemiyle o mikrobu sınırlandırır. Tüberküloz mikrobu vücutta bulunur ama hastalığa neden olmaz. Fakat kişinin vücut direnci düşükse o zaman organlara saldırır ve hastalık ortaya çıkar. Yaşlılar ve çocuklar vücut dirençleri daha düşük olduğu için hastalığa açıktır. Uykusuzluk, beslenme bozukluğu, stres, içki ve sigara gibi etkenlerde vücut direncini düşürmektedir. Bunların dışında operasyon geçirenler, böbrek, karaciğer, kalp hastaları ve diyabetliler, KOAH, astım gibi rahatsızlıkları olan hastalar ayrıca kortizon ve kanser ilaçları kullanan kişilerde tüberküloza yakalanma riski bulunmaktadır.

TÜBERKÜLOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Tüberküloz sinsi bir şekilde ilerleyebilir ve aylar boyunca belirtileri anlaşılamayabilir. Hastalığın en fazla görülen belirtisi uzun süren öksürüktür. Ayrıca akşamları yükselen ateş, gece terlemesi, iştahsızlık, kilo kaybı, halsizlik, sürekli yorgunluk hissi ve öksürük ile gelen kanlı balgam, göğüs ağrısı Tüberküloz belirtileridir. Belirtiler hafif başlar ve yavaş yavaş ilerler. Dolayısıyla aylar boyunca belirtiler fark edilemeyebilir. Eğer tüberküloz hastalığı akciğerde bir yara şeklinde ise kanlı balgam ya da direk öksürükle kan gelmesiyle de kendini gösterebilir. Belirtiler genellikle hafif başlar ve yavaş yavaş ilerler. Bu nedenle, hastalar doktora başvurmakta gecikir.

Tüberküloz en sık akciğerlerde hastalık yapar, ama beyin zarı, böbrek, karaciğer, dalak ve  göz gibi vücudun diğer bütün organlarında da hastalığa yol açabilmektedir. Ayrıca mediasten adı verilen akciğer ve kalbin bulunduğu boşluk içerisindeki lenf bezlerini ve vücuttaki diğer lenf bezlerini de tutabilmektedir.

TÜBERKÜLOZ TANISI NASIL KONULUR?

Hastalık belirtileri olan kişilerde ilk olarak akciğer filmi çekilmelidir. Akciğer filmindeki bulgular tüberkülozdan şüphelenilmesine neden olur. Ancak bu bulgular başka hastalıklarda da olabileceği için akciğer filmi ile kesin tanı konulamaz. Hastadan sedimantasyon, tam kan sayımı başta olmak üzere bazı kan tetkikleri istenir. Aslında akciğer tüberkülozunun kesin tanısı balgam incelemesi ile konulur. Doğru tanı için, balgamda verem mikrobunun gösterilmesi önemlidir. Bunun için mikroskobik muayene ve kültür testi yapılmalıdır. Eğer hasta balgam çıkartamıyorsa bronkoskopi işlemi ile akciğerden örnek alınarak tüberküloz mikrobu için inceleme yapılabilir. PPD testi ise tüberküloz testi olarak bilinir ancak tüberküloz teşhisi konulmasını sağlamaz. Yalnızca kişinin tüberküloz mikrobuyla karşılaşıldığını göstermektedir. BCG aşısı sonrası da PPD pozitif olur. Ülkemiz gibi herkese BCG aşısının yapıldığı ve infeksiyonun çok yaygın olduğu koşullarda birçok insanda bu testin sonucu pozitiftir.

TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİ NASILDIR?

Tüberküloz tedavisi geliştirilmiş olan özel antibiyotiklerle yapılmaktadır. Bu antibiyotikler diğer hastalıklarda kullanılan ilaçlar değillerdir. Tüberküloz mikrobuna etki eden, yan etkisi az ve ucuz 5 tane ana ilaç mevcuttur. Tüberküloz hastalığının başarılı tedavisi için tedavinin başlangıcında dört ilaç birden, uygun doz ve sürede kullanılmalıdır. Bu ilaçlar hastalığın başlangıç evresinde yüksek oranda iyileştirici etki göstererek kişinin sağlığına hızlı şekilde kavuşmasını sağlar. Bu ilaçlar ülkemizde Verem Savaşı Dispanserleri tarafından hastalara ücretsiz olarak verilmektedir . Tüberküloz tedavisi en az 6 ay sürmektedir, hastalığın yerine ve durumuna göre, doktorun yönlendirmesi ile bu süre daha da uzayabilmektedir. Kullanılan ilaçların takibi çok önemlidir. Tüberkülozlu hastaların tedavilerinin en iyi takip edileceği yer Verem Savaşı Dispanserleri’dir. Göğüs Hastalıkları Klinikleri ve Göğüs Hastalıkları uzmanları da hastaları takip edebilir.

TÜBERKÜLOZDAN KORUNMA

Tüberkülozlu hastalarla aynı evde oturan yakınları ve yakın arkadaşları mutlaka Verem Savaşı Dispanserlerine başvurmalıdır. Başvuruda akciğer grafisi çekilir ve PPD testi yapılır. Gereken kişilere koruyucu ilaç tedavisi verilir.

Tüberkülozun tedavisinde istirahat, doğru beslenme ve uyku düzeninin önemi çok büyüktür. Sigaradan ve alkolden uzak durulması şarttır. Tedavide en önemli nokta hastanın ilaçlarını her gün uygun dozda ve düzenli olarak içmesidir. Ayrıca Tüberküloz hastalarının evinin iyi havalandırılması gerekmektedir. Güneş ışınları havadaki tüberküloz mikrobunu öldürmektedir. Havasız ve oksijeni az yerlerde bu mikrop daha çabuk çoğalmaktadır.