Tüp Bebek Nedir Nasıl Yapılır?

Her çift çocuk sahibi olmak ister. Bazı durumlarda süreç doğal olarak işler ve çiftlerin bebekleri olur ancak bazı durumlarda ise, çeşitli sebeplerden kaynaklı olarak, bebek sahibi olmakta zorlanır. Ancak teknoloji ve ilerleyen tıpla birlikte, yeni yeni üreme yöntemleri bulundu ve bebek sahibi olamama korkusu bir nebze de olsa, ortadan kalktı. Tüp bebek tedavisi, bu yöntemlerden biridir ve her yıl binlerce insan tüp bebek denemesi gerçekleştiriyor.

Normal şartlar altında, bir sene içinde hamile kalamayan kadınlara infertilite (kısırlık) teşhisi konur. Çiftlerin yaşlarına, sağlık durumların ve erkeğin sperm kalitesi ile kadının yumurtalık durumuna bağlı çeşitli faktörlerden kaynaklı, inferitilite olabilir. 35 yaşın altında ve düzenli korunmasız cinsel ilişki sonucunda bebek sahibi olamayan çiftler, araştırılmalıdır ve istenirse, tüp bebek tedavisi yapılmalıdır. Bilimsel verilere göre, kadının yaşı ilerledikçe yumurta sayısı azalır ve erkeğin sperm kalitesi kadına oranla daha yavaş değişir. İnfertilite sorunu hem kadından hem de erkekten kaynaklanabilir.

Ülkemizde ilk tüp bebek, 1989 yılında Ege Üniversitesi’nde dünyaya geldi ancak gelişen imkanlarla birlikte artık ülkemizde ve tüm dünyada kolaylıkla tüp bebek tedavisi yapılabilmektedir. Tüp bebek için ilk adım, muayene ve çiftlerin değerlendirilmesidir. Gerekli testler, varsa hastalık tanısı, sperm, yumurtalık ve rahim durumu, hormonlar vb. işlemlerden sonra tedavi planı yapılır ve gün belirlenir.

Tüp bebek, en kaliteli embriyonun seçilmesiyle gerçekleştirilir. Yumurta sayısını geliştirmek için de iğne tedavisi uygulanır. Daha sonra, gelişen yumurtalar toplanır ve baba adayının verdiği spermle, laboratuvar ortamında birleştirilir. Döllenmiş yumurtalar 5 ila 10 dakika içinde tekrardan kadının rahmine yerleştirilir. Aynı günü takiben 24 saat duş önerilmez. Transferden 12 gün sonra, hamilelik testi yapılır. Baba adayı, çift değerlendirmesinde ve ilk muayenede bulunmalıdır. Ayrıca sperm alınırken ve dölleme zamanında da hazır bulunmalıdır. Anne adayı ise, tedavinin her aşamasında aktiftir. Ancak farklı bir durum olmadıkça, hastanede yatmasına gerek yoktur.

Dölleme işlemi, iki teknikle gerçekleştirilir: Klasik tüp bebek yöntemi ve mikroenjeksiyon. Klasik yöntemde, babadan alının spermler yumurtaların yanına bırakılır ve kendiliğinden döllenmesi beklenir. Mikroenjeksiyonda ise, sperm yumurtanın içine enjekte edilir. Yaygın olarak kullanılan yöntem, mikroenjeksiyondur; başarı oranı artar ve iş, şansa bırakılmaz. Ayrıca ileri derece infertilite sorunları olanlar için kesinlikle kullanılması gereken yöntem olarak kabul edilir.

Tüp bebek tedavisi gün geçtikçe gelişmeye devam ediyor. IMS tekniği, en iyi spermi seçmek için kullanılan yeni bir yöntemdir. Mikrotese, sperm vermekte zorlanan erkeklere uygulanıyor, direk testisten sperm alınıyor ve umutsuz kısırlık vakalarında bile umut vadediyor. PGD (pregenetik diagnozis), genetik problem konusunda embriyoların incelenmesini sağlıyor. Assisted hatching ile embriyonun yuvalaması kolaylaştırılıyor.  Dondurma işlemi ile yumurta ve sperm daha sonra kullanılmak üzere saklanabiliyor. Embriyoskop’ta embriyonun gelişimi görsel olarak takip ediliyor.

Sperm sayısı çok azsa, hareketliliği yeterli değilse, şeklinde bir bozukluk varsa kesinlikle mikroenjeksiyon kullanılır. Ayrıca önceden klasik yöntem denendiyse ve başarı elde edilemediyse de, mikroenjeksiyon tercih edilir. Tüp bebek tedavisi, infertilite söz konusu olduğunda kullanılabilecek en son yöntemdir. Eğer farklı sağlık sorunlarından dolayı, ilaçla tedavi denendiyse ve hiçbir tedaviye yanıt alınamadıysa, çare tüp bebektir. Sperm sayısı düşükse, annenin yaşı genç de olsa tüp bebek tedavisi yapılır. Tüp bebekte çoğul gebelik ihtimali yüksektir. Bunun sebebi, başarı oranını yükseltmek için birden fazla embriyonun transfer edilmesidir. Ancak artık, annenin rahmine en fazla 2 embriyo naklediliyor ve böylece çoğul gebelik ihtimali düşüyor ya da ikiz gebelikle sınırlandırılıyor.

İnfertilite teşhisi konulan veya immünolojik sorunu olan çiftlere, tüpleri tıkalı ve yumurtlama bozukluğu olan kadınlara, sperm sayısı ve kalitesi düşük olan erkeklere, servikal faktörlerin neden olduğu vakalara; kist ve hormon bozukluğu olan veya 35 yaşın üstünde olan kadınlara, her türlü sperm problemi olan erkeklere tüp bebek tedavisi uygulanabilir. Ancak rahmi alınmış kadınlara tüp bebek tedavisi yapılmaz.

Tüp bebek ile normal gebelik arasındaki tek fark işlemin, laboratuvar ortamında gerçekleşmesidir. Onun haricinde her adım, normal gebelikle aynıdır. Kronik hastalıklara sahip insanlar, tüp bebek öncesi, kendi hastalıkları ile ilgili tedavi görmelidir veya hastalık kontrol altına alınmalıdır. Ancak bu kişilerin de, doktorlarından onay aldıktan sonra, tüp bebek yaptırmasında bir sakınca yoktur.

Tüp bebek yönteminde, başarı oranının etkileyen temel faktör annenin yaşıdır. Başarı şansı, 30 yaşın altındaki kadınlarda yüzde  60 ve 35 yaş ila 40 yaş arasındaki kadınlarda yüzde 40’tır. Eğer stresli bir yaşam sürdürüyorsanız, düzenli olarak sigara ve alkol kullanıyorsanız, yumurtalık rezervi düşükse, aşırı kiloluysanız, tüplerde sıvı birikmesi varsa, çocukluktan itibaren rahim ile ilgili bir bozukluk varsa ve en önemlisi 35 yaşın üstündeyseniz, tüp bebekte başarı şansı çok düşüktür. Ancak imkansız değildir.

Tüp bebek uzmanınız, başarı garantisi veremez ancak başarı ihtimalini tahmin edebilir. Deneme sayısı arttıkça, başarı yüzdesinin de arttığı bilinmektedir. Ancak gebelik oluştuğunda bile, normal gebeliklerde olduğu gibi, yüzde 15 düşük ihtimali vardır. Bunlar da göz önünde bulundurulduğunda, tüp bebek gayet başarılı bir uygulamadır ve pes etmemek önemlidir. İlk deneme sonrasında başarısız olanların vazgeçmesi, genel olarak başarısızlık olarak değerlendirilmemelidir. Uygulama, başarı şansını artırarak ilerler. Tüm faktörler incelendiğinde, doktorunuz tekrar denenmesi konusunda ısrar ediyorsa ve en önemlisi tüp bebek uzmanınıza güveniyorsanız, tüp bebek tedavisi yenilenmelidir.

Kaynaklar

Americanpregnancy,  In Vitro Fertilization (IVF): Side Effects and Risks

http://americanpregnancy.org/infertility/in-vitro-fertilization/

Bülent TIRAŞ, Tüp bebek nedir nasıl yapılır?

https://www.bulenttiras.com/tup-bebek-nedir-nasil-yapilir

In vitro fertilization (IVF) – Mayo Clinic

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/in-vitro-fertilization/about/pac-20384716