Tüp Bebek Sürecindeki Aşamalar

Tüp bebek tedavisinin aşamalarını ve tüp bebek tedavisindeki gelişmeleri Ferti-Jin Tüp Bebek Merkezi’nden Kadın Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Seval Taşdemir Sağlığım İçin Herşey’e anlattı.

TÜP BEBEK TEDAVİSİ KİMLERE ÖNERİLİR?

Tüp bebek tedavisi kimlere önerilir? Her çocuğu olmayan çift tüp bebek tedavisi yaptırır mı? Yaptırmak zorunda mıdır? Ya da kanser gibi nedenlerde, kalıtımsal hastalıklarda tüp bebek önerdiğiniz bazı çiftler de vakalar da oluyor mu?
Özellikle genetikteki gelişmelerle tüp bebek tedavisinde de artık birçok hastalığın ayıklanabilmesi, sağlıklı bebeklere sahip olabilme ya da kalıtsal bir hastalık içeriyorsa bundan dolayı da infertilite problemi yaşıyorsa bunların çözümünü olanak sağlar. Onkoloji alanında da bu tedaviye başlayacak olan kişiler için de önemli bir yöntemdir. Artık sperm ve yumurtalar laboratuvar koşullarında çok rahatlıkla uzun yıllar saklanabiliyor. Bu kişiler kemoterapi, radyoterapi gibi onkolojik tedavileri sonrasında tamamen sağlıklarına kavuştuktan sonra saklanan yumurta ve sperm hücreleriyle bebek sahibi olabiliyorlar. Bu nedenle tüp bebek tedavisine gelen hasta sayısı da her geçen gün artmaktadır.

Günümüz koşullarında biliyoruz ki doğal yolla çocuk sahibi olamayan çiftlerin uygulandığı bir tedavi şeklidir. Aşılama tedavisine rağmen gebelik elde edilemeyen hastaların bir sonraki basamak tedavisi tüp bebek tedavisidir. Bazı hastaların doğal yoldan çocuk sahibi olma gibi şansı olmayabilir. Örneğin kadınlarda tüplerin tıkalı olması, erkeklerde sperm sayısının ileri derecede düşük olması veya azospermi dediğimiz menide hiç spermin olmaması gibi durumlar engel olabilir. Eğer biz mikro TESE veya laboratuvar koşullarında çok az sayıda sperm elde edebiliyorsak bu hastaların çözüm noktası tüp bebek tedavisidir. İleri yaş evlilikleri de günümüzde her geçen gün artmaktadır. Bu hastalarda da vakit kaybedilmemesi adına ilk uygulanan tedavi artık tüp bebek tedavisidir.

TÜP BEBEK TEDAVİ ÖNCESİNDE HEM KADIN HEM ERKEK İNCELENİR

Bir çift geldiğinde incelemeye kadından mı erkekten mi başlarsınız? Yoksa her ikisine de aynı anda üreme sağlığı ile ilgili ne var diye tetkik yapar mısınız?
Bu durum her iki tarafı da ilgilendiren bir problemdir. Mutlaka eş zamanlı olarak ön kontrollerden geçirilmeleri gerekir. Kadında incelenirken, erkek de aynı zamanda gelmeli ve mutlaka kontrolleri yaptırmalıdır. Erkeklerin kontrolleri çok daha kolaydır. Üç ya da beş günlük cinsel perhiz sonrası spermiogram yapılır ve sonuca bakılır. Sonuçlara göre problem kimdeyse ona odaklanılır. Eğer her ikisinde de problem varsa eş zamanlı olarak ilerlenmesi gerekir.

Sonuçta çocuk sahibi yapabilmemiz için elimizde sağlıklı yumurta ve spermin olması gerekir Kısacası ikisi de çok önemlidir. Bu noktada kadının incelenmesi daha ayrıntılıdır. Örneğin kadında kanallarda enfeksiyon olabilir. Eğer bu durum varsa istediğiniz kadar sağlıklı yumurta elde edin döllendirin, embriyoyu anne rahmine yerleştirdiğinizde hasta hidrosalpinks tüplere sahipse kesinlikle gebelik gerçekleşmez. Bu nedenle kadın daha ciddi kontrollerden geçer.

Op. Dr. Seval Taşdemir

TÜP BEBEK TEDAVİSİNE HAZIRLIK SÜRECİ

Özellikle kadınlarda bir hazırlık dönemi gerekir mi? Bırakılması gerekli ilaçlar, alınması gerekli vitaminler, ya da yumurtaları uyarıcı birtakım haplar var mıdır?
Kadın hastalar için mutlaka yapılması gereken işlemler var. Örneğin bir rahim filmi, hormon kontrolleri, D vitamini, B12, tiroit hormon, kan şekerleri, kilo problemi. Bunlar değerlendirilir. Erkeklerdeki kilo ve beslenme de çok önemlidir; ama kadındaki çok çok daha önemlidir. Çünkü bebeği 9 ay boyunca bünyesinde taşıyacak ona hayat verecek olandır. Dolayısıyla kadın hasta bütün rutin kontrollerden geçirilmelidir. Ne kadar sağlıklı bir konumda tedaviye başlarsa üreteceği yumurtalarda bir o kadar sağlıklı olacaktır. Bunlar basit gibi görülebilir; ama çok önemli noktalar. Sağlıklı yumurta ve spermle başlangıç yapılması önemlidir.

Tüp bebek tedavisinin aşamaları nelerdir?
Önemli olan tüp bebekteki çiftlerin tüp bebek tedavi programına hazırlanmasıdır. Tüp bebek tedavisine başlandığı zaman 16-17 günlük bir süreçtir. Yurtdışından ya da Türkiye’nin birçok noktasından hastalar gelip tedavilerini olabilirler. Bu 16-17 günlük ana tedaviden sonra asıl tedavi tamamlanır.

Tüp bebek tedavisine kadında adetin ikinci-üçüncü günü başlanır. Özellikle 10 günlük bir zaman diliminde kadında mevcut hormonal ilaçlarla yumurtaların gelişme dönemi vardır. Hedefimiz eğer kadının yumurtalık rezervleri uygunsa 10-15 arasında yumurta gelişimin sağlanmasıdır. Fakat hasta düşük over rezervli olabilir, ileri yaş hastası olabilir, yumurta rezervi yeterli olmayabilir. Bu durumda mevcut yumurtalarla hareket edilir. Özellikle 5’in altında yumurta elde edilmişse bu, hastayla paylaşılır. Deneyimlerimize bağlı olarak hastanın bir yumurtayla da çok rahatlıkla çocuk sahibi olabilmesi mümkündür. Bu tür durumlarda başarı oranlarının hasta ile paylaşılması gerekir. Eğer hastayla hem fikir olabiliyorsak tedavi başlangıcını yapılır.

Yumurtalar yeterli büyüklüğe ulaştıktan sonra halk arasında çatak iğnesi denilen HCG uygulamalarını yaptıktan 36 saat sonra ameliyathane koşullarında, anestezi altında yumurtaları tek tek toplanır ve laboratuvar ortamına alınır. Aynı gün erkekten de sperm alınır. Duruma göre mikro TESE yöntemiyle spermin alınması gerekebilir. Daha sonra her bir yumurtaya sperm enjeksiyonu gerçekleştirilir. Günümüzde artık spermleri 7 bin kat büyüten mikroskoplar kullanılmaktadır. Eğer yeterli sayıda sperm varsa bu spermler içerisinde en sağlamını seçebilme tekniği olan mikroçip sperm mıknatıs yöntemleri uygulanır ve her bir sağlıklı yumurtaya spermi enjekte edip bunları 24 saat laboratuvar ortamında kamera sistemiyle gözlemlenir. Döllenen yumurtaların bölünme hızı, yumurtalardaki hücrelerin simetriği, gelişim süreci, o embriyonun kalitesi ve gebelik oranları üzerinde de çok önemli bilgiler verir. Tüm bu değerlendirme sonrası laboratuvar koşullarında geliştirilen üçüncü gün veya beşinci gün embriyosu anne rahmine transfer edilir. Bu duruma göre bir ya da iki embriyo şeklinde de olabilir. Hastanın geçirdiği tedavi sayısı, yaşı bunların embriyo transfer sayısını belirleyen önemli noktalar. Embriyoyu anne rahmine yerleştirdikten sonra bizim tedavi bitiyor. Bu süreç 16-17 günlük bir tedavi sürecini kapsıyor, maksimum 20 günde biz tedavi tamamlanır. Eğer genetik incelemeye girecekse öncesinde embriyolar genetik incelemeye girer ve daha sonra ana rahmine transfer edilir.

İKİNCİ TÜP BEBEK DENEMESİ NE ZAMAN YAPILIR?

Birinci deneme başarısız olmuşsa, ikinci deneme için ne kadarlık bir süre geçmesini beklenmelidir?
Başarısızlık yaşanmışsa hasta ile mümkünse tekrar yüz yüze bir görüşme yapılmalıdır. Bundan sonra nasıl bir yol izlenmesi konusunda hastalar bilgilendirilmelidir. En azından biz kendi açımızdan bu şekilde hareket ediyoruz. Eğer kişi düşük over rezervli ve ileri yaş bir hastaysa hemen peş peşe tedavi programı uygulanabiliyor. Ancak hastanın yaşı genç, bol yumurta veriyorsa hastaya bir dinlenme süreci yapılabiliyor. Mikro TESE yöntemiyle sperm elde edilmişse mutlaka en az 3 aylık bir zaman diliminin geçmesi gerekir. Bu nedenle hastaların özelliklerine göre sonrası için plan çizilir. Eğer tedavi başarılı olmuşa da hastanın mutlaka gelmesini istiyoruz; çünkü gebelik elde edildiğinde belirli bir süre bunları destekleyici ilaçların kullanması gerekir. Eğer gebelik süreci de takibimizde olacaksa süreç devam eder ve doğum gerçekleştirilir. Eğer hasta ülkenin başka bir noktasından bize ulaştıysa her an bizimle iletişimde bulunabilir. Tüm hastalara yapması gereken, izlemesi gereken bilgileri paylaşıyoruz. Çünkü ne kadar sağlıklı bebek dünyaya getirebilirsek bu hepimizin başarısı, hepimizin mutluluğudur.