Tüp Bebek Tedavisi Kimlere Önerilir?

Tüp bebek tedavisi nasıl bir tedavidir? Tüp bebek tedavisi kimlere önerilir? Genetik problemleri olan çiftlere de tavsiye edilir mi? Tüp bebek tedavisinin başarı oranları ne ölçüde artmıştır? Tekrarlayan başarısız tüp bebek tedavilerinde ne gibi seçenekler vardır? Eğer bir kadının alt beyninde olmayacak diye bir duygu varsa bu sonuçlara da olumsuz olarak yansır mı? Bir kadın 2. tüp bebek denemesini ne kadar süre sonra yapar?

Kolan Şişli International Hospital Tüp Bebek Merkezi Sorumlusu Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Kadir Savan tüp bebek tedavisi ile ilgili soruları Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Tüp bebek tedavisi nasıl bir tedavidir? Tüp bebek tedavisi kimlere önerilir?
“Tüp bebek tedavisi, gerek erkeğe gerekse kadına bağlı sebeplerden dolayı doğal yollardan çocuğu olmayan veya ilaç tedavilerinden sonuç alamayan evli çiftlere uygulanır. Tüp bebek, tedaviyle yumurtlamaların geliştirilmesi ve gelişen yumurtaların laboratuvar ortamında kendi eşine ait spermlerin her yumurta hücresine birer tane mikroenjeksiyon sistemiyle enjekte edilerek onun döllenmesini sağlamaktır. Döllenmiş olan yumurtaya embriyo denir. Belli bir süre sonra bu embriyoların rahim içine yerleştirilmesi işlemine tüp bebek denir. Sanıldığı gibi tüpte geliştirilip verilen bir şey değil; laboratuvarda geliştirilip rahime transfer edilerek gebeliğin oluşmasının sağlanmasıdır.’’

GENETİK PROBLEMLER

. Genetik problemleri olan çiftlere de tavsiye edilir mi?
“Tüp bebek öncelikle gerek erkeğe ait sperm problemleri, sperm şekilleri, sperm sayısında veya fonksiyonunda bozukluk olan hastalara; gerekse yumurtlama problemi veya tüpleri tıkalı olan kadınlara yapılır. Bir hormon bozukluğu olanlara da tüp bebek gerekir. Bunların yanı sıra gerçekten sağlık sebepleri dolayısıyla tüp bebek yapılanlar vardır. Bunlar erkek ya da kadının ailesinde genetik geçişli hastalıklar olanlardır. Mesela Akdeniz anemisi, genetik geçişli bir hastalıktır. Bu tip hastalığı olanlarda tüp bebek yaptırılarak oluşturulan embriyolara blastosist denir. 5. gün embriyo en ileri düzeye kadar geliştirilir ve onlardan küçük parçalar alınarak laboratuvara gönderilir; genetik olarak incelenir. Sağlam olmayan tüm embriyolar imha edilir. Çünkü bunlar verilirse tekrar genetik bozukluğu olan bir bebek doğacaktır. Anemi de anneden babadan bebeğe geçen bir hastalıktır. Bunların dominant ve resesif olmak üzere 2 tipi  vardır. Resesif tip olan taşıyıcıdır. Dominant tip ise özellik bir embriyo transferi istenir; çünkü o bebekte de hastalık olacaktır. Genetik tıbbı ve tüp bebek hem kısırlık yönünden hem de genetik hastalıklarda önümüzü açmıştır.”

‘‘BAŞARI ORANLARI YÜZDE 60-70’E ULAŞTI’’

. Tüp bebek tedavisinin başarı oranları ne ölçüde artmıştır?
“Tüp bebek ilk çıktığında koşullar çok daha ilkeldi. Teknoloji çok gelişti. Eskiden embriyolar 2-3 gün laboratuvarda geliştirildikten sonra verilirdi. Şimdi doğal olarak vücutta yumurtlama olunca o yumurta dölleniyor ve en ileri dönemi olan blastosiste getiriliyor. Rahim içerisinde yuvarlanabilen en uygun ve gelişimi en hazır embriyoya blastosist denir. Eskiden bu döneme kadar geliştirilemiyordu. Bugün hangi embriyonun gelişimi nasıl olacak laboratuvar koşullarında artık takip ediliyor. Beş altı yıl öncesine kadar embriyolar laboratuvarda buzdolabı büyüklüğünde inhibatör denilen cihazlarda saklanırdı. Havasını, oksijenini, kan hastalığını bu cihaz ayarlar. Şimdi 24 gözlü inhibatörler var ve her hastanın embriyosu bir göze koyuluyor. Birine işlem yapılırsa diğerine dokunulmuyor ve bozulmuyor. Gebelik oranları  yüzde 13-15’lerden yüzde 60-70’lere kadar ulaştı. Özellikle 34 yaş altı kadınlarda bu oranlar yüzde 55-75 arasında değişiyor. Eskiden bu oranlar yüzde 25-40 arasındaydı.”

Prof. Dr. Kadir Savan

EMBRİYO DEFALARCA TEKRARLANDIĞI HALDE TUTMAZSA…

. Tekrarlayan başarısız tüp bebek tedavilerinde ne gibi seçenekler vardır?
“Tüp bebek tedavisinde bir seferde yüzde 100 başarı yoktur. Amaç laboratuvarların standartını yükseltip başarıyı arttırmaktır. Bazen her şeye rağmen embriyo defalarca tekrarlandığı halde tutunmaz. O zaman kişiler yeniden gözden geçirilir. Özellikle kadınlarda gizli guatra bakılır. Hasta grip geçirmiş ve guatr bezi iltihaplanmış olabilir. Tiroit fonksiyonları normaldir ama hastada haşimato hastalığı vardır; antikor oluşturduğu için yumurtaları bozabilir, erken menopoza sokabilir. İkinci basamak, pıhtılaşma mekanizmasını sağlayan faktörlerde bozukluk olup olmadığına bakılır. Kanı sulandırıcı ilaçlar verilerek sürekli kan boşalması arttırılır. Kadınlar enfeksiyonlara karşı biraz daha dayanıklıdır. Bir enfeksiyon geçirir, kronikleşince fazla şikayet yaratmaz. Rahim içi zarı, basit bir enfeksiyon dahi olsa en kaliteli embriyoyu bile tutamaz; tutunsa da düşer. Kamerayla rahim içerisine bakıldığında öyle bir durum varsa 2 haftalık bir antibiyotik tedavisi sonrası tekrar denenir. Bazen rahim içinde yapışıklıklar olur, bazen ultrasonda görünmeyen perde olur. Bunun dışında  diğer kollajen hastalıklara bakılır. Bir şeker ve insülin instansı bir de genetik bozukluklar vardır. Embriyo iyi gelişiyordur ama görülmeyen bir genetik bozukluk nedeniyle tutunamıyordur. Yine embriyodan küçük bir parça alınıp incelenir. Hasta 1-3 ay dinlendirilir ve psikolojik danışmanlık verilir. Çünkü yıllarca tedavi görmüş, yorulmuş, masraf etmiş ve çevre baskısı görmüştür.”

STRES TEDAVİYİ ETKİLİYOR

. Eğer bir kadının alt beyninde olmayacak diye bir duygu varsa bu sonuçlara da olumsuz olarak yansır mı?
“Toplumsal kültürün de etkisi ile kadınlar çevre ve aile baskısı altında kalıp ümitsizliğe kapılıyorlar. Transfer edilen embriyonun tutmayacağına inanıyorlar. Beyinden hem üreme hormonu hem stres hormonları salgılanır. Stres hormonları üreme homonlarını tamamen bozar; hamile kalınsa da düşmeye yol açarak engeller. Psikolojik danışman da bu nedenle istenir.”

. Bir kadın 2. tüp bebek denemesini ne kadar süre sonra yapar?
‘‘Tüp bebekte yumurtalıklar uyarılır, hormonlar yüklenir. Bu zorlu bir süreçtir. O yüzden tedavi verilen hastanın  dinlendirilmesi gerekir. Ayrıca eldeki embriyoları dondurup 3-5 yıl, 10 yıl saklama şansımız vardır. Mesela toplanan 15 yumurtadan 5 tanesinin kaliteli embriyosu varsa biri transfer edilir, diğeri dondurulup saklanır. Doğumdan sonra iki yıl vücudun kendini yenilemesi, hormonların normal düzene dönmesi, kişinin psikolojisinin de rahatlaması gerekir. Ondan sonra geldiğinde tekrar tedavi edilmez dondurulan embriyodan verilir. Hasta az masraf ettiği, ilaç kullanmadığı, iğne yaptırıp stres çekmediği için avantajlı durumda olur.”