Tüp Bebek Tedavisinde Başarıyı Etkileyen Etmenler

İlk tüp bebek denemesinde çiftlerin çocuk sahibi olma oranı nedir? İlk denemenin başarısız olması tüp bebek tedavisinde başarısızlık olarak mı nitelendirilir? Hastada başarısızlık olduğunda ne gibi önerilerde bulunulur? Günümüzde özellikle teknoloji kaynaklı olarak tüp bebek tedavisinde başarıyı olumlu yönde etkileyen ne tür tedaviler var?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Aret Kamar, tüp bebek konusuyla ilgili merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

‘‘KADININ YAŞI BEBEK OLMA BAŞARISINI ETKİLER’’

. İlk tüp bebek denemesinde çiftlerin çocuk sahibi olma oranı nedir? İlk denemenin başarısız olması tüp bebek tedavisinde başarısızlık olarak mı nitelendirilir?
“Şu anki yönetmelik ilk iki denemede ve 35 yaş altındaki kadınlarda sadece 1 embriyo transferini, 35 yaş üstündeki kadınlarda ve daha önce 2 kere arka arkaya tüp bebek denemesi olanlarda 2 embriyo transferini öngörüyor. Bugün dondurma teknolojileri mevcutken insanların hamile kalmak için dışarıda olan tüm embriyolarını rahmin içerisine koydurması doğru değildir. Bu durum sonunda beşizler, altızlar ortaya çıkmaktadır. Her tüp bebek denemesinde gebelik oluşma şansı vardır. Kadının yaşı bebek olma başarısını etkiler. 30 yaşında bir kadına 1 tane embriyo transfer edildiğinde her şey yolundaysa, rahim ve bebek de iyiyse gebelik şansı yüzde 50-55’lere kadar çıkar. Tek bir embriyoyla 10 tane kadına tüp bebek yapılsa 5 tanesi gebe kalır. Kalan 5 tanesine, donmuşu varsa o konulur ya da bir daha denemek zorunda kalınır. Kadın 35’li yaşları geçtikten sonra 40’lı yaşlara doğru gebelik şansı yavaş yavaş düşmeye başlar. 40’lı yaşlarda bir kadına 1 embriyo transferi yapıldığında gebelik şansı yüzde 20’ler civarındadır. Yani yarı yarıya azalmış olur. Her bir çiftin tüp bebek denerken kadının yumurta sayısına, yaşına, rahminin durumuna, rahminin tedavi içerisinde oluşan endometrium tabakasının kalınlığına göre ve erkeğin sperm kalitesine göre bir şansı vardır.

‘‘SAĞLIKLI BİR BEBEK DOĞURMAK DA ÖNEMLİDİR’’

Başarı çiften çifte, kadından kadına değişir. Bir yumurta alınabilen kadının şansıyla tedavi sırasında 20-30 yumurta çıkaran kadının şansı aynı değildir. 30 yaşındaki bir kadında bir denemde 1 yumurta, 2-3 yumurta ya da 80-90 yumurta veren kadın da vardır. Bunların her birisinin tedavideki şansı aynı değildir. Önemli olan bir tane güzel yumurta elde edebilmektir. Bir yumurtayı güzel bir tane de spermle dölledikten sonra güzel bir tane embriyo elde edebilmektir. Yaş büyüdükçe her embriyo koyulduğunda gebelik şansı daha da düşer. 45’li yaşlarda embriyo konulduktan sonra gebelik şansı neredeyse sıfıra yakındır. Gebe kaldıktan sonra sağlıklı bir bebek doğurmak da önemlidir. Yaş büyüdükçe genetik problemler olduğundan dolayı bebek oluşurken, o bebeklerin kaybedilme, düşükle sonuçlanma ihtimali ya da sağlıksız bebekler oluştuğu için bu bebekleri geri alma ihtimali de doğar.

Op. Dr. Aret Kamar

DONDURULMUŞ EMBRİYO VARSA…

Çiftin dondurulmuş embriyosu varsa, tekrar yeni bir tedaviye başlamadan embriyo koyulabilir. İyi görünen embriyonun daha sonra ne olacağı bilinmez. Bebek sadece anne karnına konulurken görülür; anne karnına konulduktan sonra içeride nelerin olduğu ya da nelerin ters gittiği, kimin neden gebe kaldığı, kimin neden gebe kalmadığı bilinmez. Hasta için her şey yolunda gidiyorsa; embriyoları ve rahmi güzelse bu durumda hasta gebe kalmadıysa yumurta bir daha konulur; gerekirse birkaç kez daha konulur sonunda hasta gebe kalır. Bazı hastaların ise yumurtaları kötü gelir; bazılarının spermleri iyi değildir. Bazılarının yumurtayla spermi birleştirildiği zaman embriyoları çok iyi olmaz; bazılarının da rahmi çok iyi değildir. Tüp bebek denemeden önce bir kadının yumurtasının nasıl çıkacağını, eşinin spermiyle birleştiği zaman hangi kalite de embriyonun olacağını bilmek mümkün değildir; deneme ve mikroskop altında görülür.”

‘‘SICAK, SPERMLERİN YAPISINI BOZAR’’

. Hastada başarısızlık olduğunda ne gibi önerilerde bulunulur?
“Sigara içilmesi, yumurta ve spermlerin kalitesini bozar. Sigara içen kadının rahminin bebek tutabilme özelliği sigara içmeyen kadından daha kötüdür. Sigara içiliyorsa mutlaka bırakılmalıdır. Kadının kilosu fazlaysa kilonun düşürülmesi gerekir. Eğer erkek sıcak yerlerde çalışıyorsa ve imkanı varsa işini değiştirmesi önerilir. Sıcak, spermlerin yapısını bozar. Sürekli oturarak çalışan erkeklerde sperm üretimi ve sperm kalitesi ile ilgili problemler olabilir. Spermin yapısının düzeltilmesi için testislerin etrafında damar genişlemesi gibi bir durum varsa düzeltilmesi önerilebilir. Bunlar yapıldıktan sonra ikinci bir deneme yapılır.  Döllemeyle ilgili bir problem varsa spermlere kalsiyum takviyesi yapılabilir. Ya da büyük mikroskoplarla daha iyi spermin seçilmesine yönelik tedaviler denenebilir. Eğer yumurtayla ilgili problem varsa yapılan ilaç dozu eksik mi yoksa fazla mı geldi buna bakılır. Bazı kadınlarda standart tüp bebek tedavisinde yumurta almak için kullanılan iğneler bazen yumurtanın kalitesini bozabilir. Eğer böyle bir şeyden şüpheleniliyorsa bir sonraki denemede kadına doğal tedavi denenir.”

BAŞARIYI OLUMLU ETKİLEYEN TEKNOLOJİK GELİŞMELER

. Günümüzde özellikle teknoloji kaynaklı olarak tüp bebek tedavisinde başarıyı olumlu yönde etkileyen ne tür tedaviler var?
“Tüp bebek tedavisinde başarıyı olumlu yönde etkileyen en önemli teknolojik gelişmeler şöyledir:

. Birincisi; embriyoların içinde bekletildiği sıvılar (medyumlar) her an değişir. Embriyoların daha iyi bölünmeleri ve daha iyi olmaları için her an içine yeni bir şeyler konulur. Medyumlardaki teknolojilerdeki gelişmeler embriyoların dışarıda daha rahatlıkla daha fazla bekletilip daha güzel embriyolar elde etmeyi sağlayabilirler.

. İkincisi; embriyo dondurmada, embriyolar istediğimiz gibi olmadığında, kadının yumurtası çok geldiğinde, kadının hormonları tedavi içerisinde çok yükseldiğinde, kadının rahmini beğenmediğimizde, istediğiniz anda bir tane embriyo bile olsa dondurup saklayabilirsiniz. Eski teknolojilerde 4-5 tane embriyo dondurulduğunda bir-iki tanesi sağlam çıkardı. Hatta bazı klinikler dondurmak istemezdi. Embriyo dondurmak çok büyük bir avantajdır; işin iyi gitmediği anlaşıldığında dondurulur; bir sonraki ay çok daha iyi bir ortamda verilir. Bir tane embriyoyla geç yaşta yüzde 50-55 gibi bir gebelik oranı yakalanır. İki embriyo verilen hastalarda gebelik oranı neredeyse yüzde 70’e çıkar. Normalde sağlıklı bir kadın bir erkekle tam yumurtlama zamanında ilişkiye girse gebelik şansı yüzde 8’dir. Günümüzde tüp bebek başarısı normal ilişkiyle olanın gerçekten on katına yakın hale gelmiştir. Hastaların güvendikleri ve tecrübeli bildikleri bir merkezde tedaviye devam etmeleri önemlidir.

. Üçüncüsü; embriyoskop uygulamasıdır. Embriyoskop, embriyonun bir dolap içerisine konulup kamera sistemiyle sürekli izlenmesidir. Bugün modern tıpta laboratuvara uğramadan internet aracılığıyla uzaktan bile embriyolar izlenebilmektedir. Rahmin içerisine transfer edilecek embriyonun o güne gelene kadar hangi aşamalardan geçtiği görülür. İyi olan embriyoya daha kolay karar verilir.”