Tüp Bebek Tedavisindeki Aşamalar

Kısırlıkla ilgili sorunlar nelerdir? Çiftler kısırlık sorunu olmasına rağmen neden tüp bebek merkezlerine geç başvuruyorlar? Çocuk sahibi olmak isteyen bir çift ne zaman hekime başvurmalıdır? Kısır çiftlerin önce tüp bebek merkezlerine gitmemelerinin nedeni nedir? Tüp bebek öncesinde çiftleri çocuk sahibi yapabilecek başka tedaviler var mıdır? Tüp bebek tedavisi her çocuğu olmayan çifte uygulanır mı? Tüp bebek tedavisinin aşamaları nelerdir?  Başarısızlıkla sonuçlanan tüp bebek uygulamalarına yaklaşım nasıldır? Kişiye özel ne tür yöntemler uygulanır?

İstanbul Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi’nden Kadın Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Suzan Gençsoy, aşama aşama tüp bebek tedavisini Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

KISIRLIKLA İLGİLİ SORUNLAR

. Kısırlıkla ilgili sorunlar nelerdir? Çiftler kısırlık sorunu olmasına rağmen neden tüp bebek merkezlerine geç başvuruyorlar? Çocuk sahibi olmak isteyen bir çift ne zaman hekime başvurmalıdır?
‘‘Bir çift, çocuk istediğinde ve herhangi bir koruma yöntemi kullanmadığında genelde yüzde 80, bir yıl içerisinde gebe kalması beklenir. Ancak böyle bir gebelik oluşmazsa kısırlıkla uğraşan bir jinekoloğa başvurmalarında fayda vardır. Bazı sorunlar hiçbir şikâyet vermeyebilir. Özellikle kadının herhangi bir enfeksiyondan dolayı veya geçirdiği bir ameliyattan sonra tüplerinde tıkanıklık oluşmuş olabilir. Kendisine hiçbir şikâyet vermeyebilir. Her iki tüp de kapalıysa zaten hiçbir şekilde normal yoldan gebelik oluşmaz. Ancak tüp bebek tedavisiyle çocuğu olabilir. Son dönemlerde genç kadınlarda da özellikle 30’lu yaşlarda bazen 20’li yaşlarda yumurta rezervinde azalma görülmektedir. Halk arasında erken menopoz denilen bu süreç, son dönemlerde bilinen ve bilinmeyen sebeplerden dolayı çoğaldı.

‘‘KADINLAR EN AZINDAN YILDA BİR DOĞURGANLIK TESTİ YAPTIRMALI’’

Kadınlar, 6 ayda bir veya en azından 1 yılda bir özellikle ultrason görüntüsünden ve birtakım hormonal testlerden (doğurganlık testi) geçmelidirler. Yumurta Rezervi (AMH) dediğimiz hormonal test oldukça değerlidir ve son dönemlerde çok sık kullanılmaktadır. Ultrasonda da yumurtalık içerisinde antral folikül dediğimiz yumurta taslaklarının sayısı ölçülüp buna göre bir azalma olup olmadığı tespit edilir. Böyle bir muayeneden geçerlerse infertilite doktoru tehlikeli bir durum varsa bunu görüp çifti uyaracaktır. Özellikle kariyer yaptıkları dönemde çocuk istemeyen kadınlar, eğer böyle durum söz konusuysa muhakkak çocuk isteklerini biraz daha erken döneme almalıdırlar. Kısırlık bir hastalık değil; sosyal bir  sorundur. Sadece kadının veya erkeğin sorunu değildir. Biz ikisini de aynı anda değerlendiriyoruz ve tedavi aşamalarında ikisini de yan yana görmek istiyoruz.’’

Op. Dr. Suzan Gençsoy

TÜP BEBEK ÖNCESİ HANGİ TEDAVİLER YAPILIYOR? 

. Kısır çiftlerin önce tüp bebek merkezlerine gitmemelerinin nedeni nedir? Tüp bebek öncesinde çiftleri çocuk sahibi yapabilecek başka tedaviler var mıdır? Tüp bebek tedavisi her çocuğu olmayan çifte uygulanır mı?
‘‘Bir yıl içerisinde çocuk sahibi olmayan çiftler, genelde etrafta birinin önerdiği bir doktora gidip belli bir süre birtakım testlerden geçiyorlar. O süre içerisinde yumurta takibine başlanıyor; ondan sonra bazen iletişim sıkıntısı oluyor. O doktoru bırakıp başka bir doktor buluyorlar. Tekrar sil baştan testler, tekrar takipler başlıyor. Bu durumda bazen tedavilere küsüyorlar ve uzunca bir süre ara veriyorlar. Ancak hiçbir zaman direkt hedefe yönelik bir merkeze gitmiyorlar. Çünkü infertilite merkezlerinde sadece tüp bebek yapılıyor diye algılanıyor. En sonunda bize geldiklerinde kadın artık 40’lı yaşlarında ve çoğu zaman yumurta rezervi oldukça azalmış ya da yumurtası kalmamış olabiliyor. Nasılsa bir gün tüp bebek yaptırırız, mantığıyla bu süreç çok çok erteleniyor. Halbuki tüp bebek başarısının kadın yaşıyla kesinlikle bir korelasyonu var. Kadının yaşı ilerledikçe tüp bebek başarısı da azalır. Çünkü yumurtalar yaşlanıyor. Kadınlarda yeni yumurta üretimi olmuyor. Tüp bebek merkezlerinde her şekilde tedavi yapılır. Hemen tüp bebek tedavisine başlanmaz. Mesela, polikistik overli kadınlarda yumurtlama sıkıntısı vardır. Eğer yanında eşlik eden başka bir sorun yoksa, tüpleri açıksa, başka bir anatomik sorun yoksa, eşinin sperm sayısı yeterliyse sadece basit birtakım tabletlerle veya bazen sadece kilo verdirerek yumurtlama sağlanabilir. Yumurtlama sağlandığı zaman kendiliğinden dahi gebe kalabilirler. Veya tüp bebekten önce aşılama tedavisi yapılabilir. Bazı durumlarda başka hiç şansı olmaz. Örneğin her iki tüp de kapalı olduğu zaman başka şekilde gebelik oluşamaz. Sperm sayısı çok çok düşük ise yine normal yoldan ya da aşılama gebelik olmaz. O zaman muhakkak tüp bebek tedavisi uygulanır.’’

AŞAMA AŞAMA TÜP BEBEK TEDAVİSİ

. Tüp bebek tedavisinin aşamaları nelerdir?
‘‘Tüp bebek tedavisi 1-2 ay içerisinde tamamlanır. Tüp bebek aşamalarında ilk etapta ultrason eşliğinde birtakım iğnelerle özellikle yumurtalar olgunlaştırılır ve büyütülür. Bu ortalama 8-10 gün sürer. Zaman zaman ultrasonda kontrol edilir. Birtakım hormonal testlerle de teyit edilir. Yumurtaların olgunlaştığı gün, yumurta toplama günü kararlaştırıldığı zaman olgunlaştırma iğnesi (halk arasındaki adı çatlama iğnesi) yapılarak yumurtaların olgunlaşması sağlanır. Ortalama 35-36 saat sonra yumurta toplama işlemi yapılır. Yumurta toplama çok kısa süreli sedasyon eşliğinde yapıldığı için ağrısız bir işlemdir. Ameliyatlarda vajinal yoldan steril şartlarda ultrason eşliğinde yumurtaların içindeki sıvı boşaltılır. Aynı gün içerisinde eşinden de sperm örneği alınıp her iki hücre laboratuvar ortamında mikroenjeksiyon yöntemiyle birleştirilir. Bunlar birkaç gün süreyle, özel şartlarda, inkübatörlerde takip edilir. Embriyo uygun hücre sayısına geldiği zaman, aynı anda endometruim hormonal seviyesinde uygunsa aynı ayda transfer yapılır. Bazen uygunsuz durumlar olur. Rahim zarı ince kalır; hormon seviyesi uygun olmaz. Bu durumda transfer bir dahaki aya ertelenir. Transferden 12 gün sonra kanda gebelik testi yapılarak, gebelik hormonu ölçülerek, gebeliğin oluşup oluşmadığı anlaşılır. Ondan sonraki süre içerisinde 2-3 ay boyunca özel birtakım iğnelerle, ilaçlarla bu gebeliğin büyümesi sağlanır. 2-3 haftada bir kontrollere gelirler ve bundan sonraki süre içerisinde normal gebelik gibi takip edilir. Normal yoldan da doğum olabilir; sezaryenle de doğurabilir.

KİŞİYE ÖZEL YÖNTEMLER

. Başarısızlıkla sonuçlanan tüp bebek uygulamalarına yaklaşım nasıldır? Kişiye özel ne tür yöntemler uygulanır?
‘‘Başarısız denemesi olan çiftlere ilk başta sebebini araştırmak amaçlı birtakım detaylı incelemeler yapılır. Gerekirse genetik testler yapılır ve rahim zarı endoskopik yöntemlerle incelenir. Bazen de embriyolara genetik test yapılması gerekir. Sebebin nereden kaynaklandığı tespit edildiğinde çifte ona yönelik özel tedaviler uygulanır. Tüp bebek tedavisinde en önemli şey sabırdır. Empatiyle çoğu zaman güzel sonuçlara ulaşılır.’’