Tüp Bebek ve Tedavi Süreci

Medicana International Ankara Hastanesi Tüp Bebek Merkezi’nden Prof. Dr. Sevtap Hamdemir Kılıç tüp bebek tedavisi konusunda bilgi verdi.

Kısırlık nedir? Bebek sahibi olamamışsa ne zaman hekime başvurmalı?

Kısırlık, çiftlerin korunmasız birlikteliğe rağmen 6 ay ile 1 yıl arasında bebek sahibi olamama durumu olarak tanımlanabilir. Bu sebeple gelen çiftlerde problemin kaynağını belirlemek için tetkiklere başlanır. Öncelikle hastanın hormonları değerlendirilir. Hormonal yapısını görerek hastanın infertilite durumunu hakkında fikir edinilir. Rahim filmini çekilir. Bu filmle tüpler açık mı, rahmin şekilsel veya yapısal bir anomalisi var mı belirlenir. Erkeğin sperm parametrelerine bakılır. Sperm sayı, şekil ve yapı olarak incelenir. Tüm bunların normal olduğu durumlarda hastalara destek tedavi verilir. Bunlar sıklıkla tabletler şeklinde farklı modalitelerle etkili olan tedavidir. Adetin yaklaşık 2-3. günü başlayan tedavilerde hap ile yumurtaların büyümesi takip edilir ve 16-18 milimetreye ulaşmasını beklenir. Bu seviyeye ulaştıktan sonra çatlatma iğnesi yapılır. Hasta doğal ilişkiye bırakılır.

Eğer bu şekilde birkaç ay içerisinde gebelik olmazsa bir sonraki aşamaya geçilir. Bu aşılama tedavisidir. Aşılama tedavisinde yapılan işlem suni bir ilişki gibi değerlendirilebilir. Normal şartlarda doğal yollarla vajene bırakılan sperm laboratuvara alınır, temizlenir, beslenir ve rahim içine enjekte edilir. Böylelikle spermin yol miktarı azalır. Yine sperme vermiş olduğumuz enerjiyle bir miktar hareket kabiliyeti de sağlamış oluyoruz. Bu işleme rağmen yine başarı elde edilememişse tüp bebek tedavisine başlanır. Bu açıklanamayan infertilite adı altındaki her şeyin normal olduğu hasta grupları için yapmış olduğumuz tedavi. Ancak bazen hasta ile ilk görüşmelerde problemin ne olduğunu belirleyebiliyoruz. Örneğin kadının yumurta sayısıyla ilgili bir problem veya erkeğin sperm sayısıyla ilgili bir problem olabiliyor. Bu tarz durumlarda aradaki tedavi basamaklarının bir kısmını atlayıp direkt aşılama ya da tüp bebek tedavisine geçilebiliyor.

POLİKİSTİKOVER VE TÜP BEBEK TEDAVİSİ

Polikistikover de kısırlığa yol açabilen bir neden olabiliyor. Bu problem olduğunda nasıl ilerliyorsunuz?

Kadın yumurta sayısını değerlendirmek çok önemlidir. Yumurta sayısının azlığı bir problemdir. Yine yumurta rezervleri de çok fazla olabilir Bunlara sıklıkla polikistik over grubu hastalardır. Hangi yumurtanın seçileceği, büyüyeceği, çatlayacağ vücut dinamitleri gereği belirlenemez ve bu hastalar sıklıkla yumurtlamasız adetler geçirirler. Adet süreleri bozuktur ve beraberinde bazı hastalıklar eşlik eder. Bu grup hastada insülin direnci, obezite problemi olabilir. Metabolik parametreleri bozulmuş olabilir. Hormonal düzeyleri yükselebilir. Bu grup hastada tüylenme problemi de söz konusu olabilir. Bu tarz hastalarda öncelikli olarak hastalığa eşlik eden ek parametre görülmeli, o yönde destek tedavi verilmeli ve beraberinde yumurtlama tedavileri başlatılmalıdır. Polikistik overli hasta normal yumurtlama düzeni sağlanır ise diğer normal popülasyonuna eşit oranda gebelik sağlayabilir. Normal bir hasta grubunda benzer oranlarla gebelik sahibi olabilecek hasta grubudur. Bu nedenle kaygıya kapılmasınlar.

Prof. Dr. Sevtap Hamdemir Kılıç

TÜP BEBEK TEDAVİSİNİN AŞAMALARI

Tüp bebek tedavisinde ne gibi aşamalar oluyor?

Her hastanın fiziksel yapısı, durumu birbirinden farklıdır. Bunun için herkese ayrı protokoller gerekir. Uzun protokol, kısa protokol, çok kısa protokol, çok uzun protokol gibi çeşitleri var. Hastanın bir kistinin olup olmaması, endometriozis taşıyıp taşımaması, miyomlarının var olup olmaması, yumurtalık rezervi, yumurta sayısı gibi konular önemlidir.Normal süreçte hastanın adetiyle yumurta büyütme süreci başlar. Bu adetin 2-3. günü başlayan süreç yaklaşık 10-12 gün devam eder. Yine burada verilecek ilacın dozu kişinin ihtiyacına göre bireyselleştirilmiş noktadadır. Yumurtalar 16-18 milimetre çapa ulaştıktan sonra çatlatma iğnesi yapılır. Çatlatma iğnesinin akabinde yumurtalar toplanır. Yaklaşık 34-37. saat aralığında. Bu da kişinin durumuna göre belirlenir. Yumurta toplama sedasyon adını verdiğimiz hafif uyku durumundaki bir anestezi ile yapılır. Yumurtalar toplanınca laboratuvara teslim edilir. Her yumurta kontrol edilir.

Daha sonra elde edilen yumurtalarla hastanın eşinden alınan spermler laboratuvar ortamında buluşturulur. Burada kişisel deneyim çok önem kazanıyor. İyi bir laboratuvar ortalama yüzde 80 fertilizasyon sağlıyor. Laboratuvar çok çok önemlidir. Laboratuvarların bazı parametrelerinin düzenli kontrol edilmesi gerekir. Döllendikten sonraki süreçte embriyo gelişimi takip edilir. Embriyoloji laboratuvarı, anne rahmine benzer bir mikro çevre yaratmaktır. Embriyoloji laboratuvarında gelişen ve büyüyen embriyolar tercihen 5. güne ulaştıklarında anne rahmine nakledilir.  Eğer sağlıklı bir embriyo ise burada hızlı bir şekilde tutunacaktır. Bunda sonra sonucu almak için ise yaklaşık 10 gün kadar bekleme süreci var. Genel olarak tüp bebek; 17 gün kadar işlem süreci, 10 gün de sonuç beklemeyi içeren yaklaşık 27 günlük bir tedavi modalitesidir.

Tüp bebek tedavi sürecinde beslenme modellerinin nasıl bir etkisi var? Başarıyı artırmak için başka neler yapılabilir?

Tüp bebek tedavi sürecinde beslenme modelleri gerçekten çok önemli. Kitle indeksi fazla olan hastaların zayıflatması başarı oranlarımızı arttırmaktadır. Vücutta iyi ve kötü mikrop dengesi bozulmuş olan hastaları sağlıklı bir mikrobiyotaya ulaştırmak hem vajinal hem de bağırsak mikrobiyotası için önemlidir. Hastaların bunu önemsemesi gerekir. Hastanın tekrarlayan başarısızlıkları varsa, tekrarlayan başarısızlığa sebep olan faktörleri tek tek değerlendirmek gerekir. Anneye ait nedenler mi, babaya ait nedenler mi, genetik faktörler mi? Son seçenek olarak bunların hepsini beraber barındıran bazı özel testler yapılır. Hem anneden hem babadan alınan kanlardaki bazı genetik taramalara ek olarak embriyodan alınan genetik incelemeler de başarı oranlarımızı arttırabilmektedir. Bu problemin mutlak bir sebebi vardır diyerek bu sebebi bulmak için tüm tetkikleri yapıyoruz.

SPERM, YUMURTA VE EMBRİYO DONDURMA

Sperm, yumurta ve embriyo dondurma hakkında bilgi alabilir miyiz?

Eğer hastanın kemoterapi hikayesi olacaksa ve kişi ileride çocuk sahibi olmayı istiyorsa bu kadınlar yumurtalarını, erkekler spermlerini dondurmalıdır. Buna ek olarak eğer kişi evliyse embriyolar da saklanabilir. Embriyo dondurma evli çiftler için geçerli bir yöntemdir. Tüp bebek tedavilerinden sonra kalan embriyolar dondurulabilir. Yine evlilik yaşının ileri yaşlara bırakılmasıyla beraber bazen kadınlar yumurtalarını saklayıp ileride kullanmak isteyebilir. Bu durumda da dondurma işlemlerinin 35 yaşından önce yapılması tavsiye edilir. Son dakikada dondurulan yumurtaların gebelik şansı yok denecek kadar azalmış olabiliyor. Tıpkı tüp bebek tedavilerinin yaşla beraber başarısızlığı getirdiği gibi. Bu nedenle 35 yaş civarındaki kadınların eğer kısa zamanda çocuk sahibi olmak adına bir planı yoksa bunu bir infertilite sigortası olarak değerlendirmesini ve yumurtalarını dondurmasını tavsiye ederiz.