Tüp Bebekte Başarı Kriterleri

Tüp bebekte başarıyı arttıran faktörler nelerdir? Tüp bebekte başarı oranları geçmişten günümüze ne ölçüde değişti? Kadın Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Opr. Dr. Süleyman Tosun tüp bebek tedavisinde merak edilenleri anlattı.

Tüp bebekte ilk denemelerde başarı oranı nedir? Günümüzde tıp teknolojisinin geldiği noktada tüp bebekteki başarı oranını kadının yaşı da etkileyen önemli bir faktör olarak nitelendirilir mi?

Tüp bebek tedavilerine başlarken çiftler öncelikle ayrıntılı olarak incelenir ve buna göre bir tedavi planı çizilir.  Halk arasında “ilk denemede olmuyor” diye bir söylenti var, bu tamamen bir hurafedir. Tüp bebek denemelerinde özellikle ilk denemelerde hastaların yüzde 40-50’si hamile kalabiliyor. Ancak kişinin yaşı, yumurta rezervi, sperm durumu çok önemlidir. Bunların her biri başarıyı etkileyen bir faktör. Bu faktörler olumlu oldukça yüzdeler daha yukarıya çıkar.

İlk denemede tabii ki kadının yaşı erkek yaşına göre biraz daha önemlidir. Çünkü doğanın bir işleyişi vardır ve yumurtalar maalesef spermler gibi yeniden üretilen hücreler değildir. Yumurtalar yaşla birlikte azalır, bu fizyolojik bir olaydır. Yaş ilerledikçe yumurta sayısı azalmakla birlikte yumurta kalitesinde de birtakım düşüşler olabilir. Bu nedenle kadın yaşı, daha önce geçirdiği ameliyatlar ve çevresel faktörler çok önemlidir.

TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE KADIN YAŞI ÖNEMLİ BİR KRİTER

Kaç yaşından itibaren üreme sağlığında bir problem olabiliyor ve tüp bebekteki başarı oranı o ölçüde azalabiliyor?

35 yaşa kadar genellikle yumurta rezervinde bir değişiklik görülmez. Ama 35 yaşından sonra yumurta kayıpları ve azalmasındaki ivme artar. Bir önemli köşe yaşı da 40 yaştır. 40 yaştan sonra yumurta sayısının azalmasının yanında kromozom yapısında bozukluk ve kötü kalite yumurtalarla karşılaşma ihtimali olabilir. Mümkünse 40 yaşından önce tüp bebek tedavisi yaptırılması tavsiye edilir.

İleri yaş bir gebeliği tüp bebek söz konusu olduğunda ya da ileri yaştaki bir kadın tüp bebek için size başvurduğunda tedaviye yaklaşım nasıl oluyor? Başarıyı artırmak için burada uygulanan başka yöntemler var mı?

Çiftlerin beraber değerlendirilip ona göre bir program çizilmesi gerekir. Başarıyı artıran en önemli faktörlerden biri uygun zamanın seçilmesidir. Çiftlerin çok panik yapıp hemen bu ay başlayacağım demesi çok doğru değildir. Çünkü bazı aylarda başlanılması pek istenmez. Örneğin; bir önceki ayda yumurta büyümüş, çatlamamış ama kist şeklinde kalmışsa veya ultrasonda rezerv çok iyi görülmemişse birkaç ay takip edilmesi ve en uygun ayın yakalanması gerekir. Böylece daha çok yumurta elde edip daha sağlıklı embriyolar bulunabilir.

İleri yaş hamileliklerinde en önemli faktörlerden biri gebeliklerde oluşabilecek anormalliklerdir. Bunu en yaygın olarak bilineni down sendromudur. Tüp bebek yöntemi embriyoları eğer istiyorsak genetik yapılarına bakarak transfer etmeyi sağlar. Kısacası embriyoları rahme yerleştirmeden önce bunda bir kromozom bozukluğu var mı, belli başlı çok sık görülen sendromlar var mı inceleme fırsatı verir.

Op. Dr. Süleyman Tosun

PREİMPLANTASYON GENETİK TARAMA

Tüp bebekte preimplantasyon genetik tarama yöntemi sayesinde sadece üreme sağlığıyla ilgili olarak değil aynı zamanda ailede birtakım kalıtsal problemler varsa onlarında elenmesinde faydalanılıyor. Bu konuda biraz bilgi verebilir misiniz?

Ailede ismi konulmuş bir genetik problem varsa embriyolardan parça alınarak aynı problem embriyoya geçmiş mi diye tespit edilebilir. Bu konuda genetik danışmanlık da almak gerekebilir. Özellikle böyle genetik problemi olan çiftlerin bir genetik uzmanı tarafından da değerlendirilip bilgilendirilmesini de tavsiye ediyoruz.

İlk deneme başarısız olursa ikinci deneme için üzerinden ne kadar süre geçmesi gerekli?

İlk transferde kullandıktan sonra varsa kalan embriyolar dondurulur. Günümüzde dondurma ve çözdürme işlemleri ile de oldukça başarılı sonuçlar elde ediliyor. Eğer çiftin dondurulmuş bir embriyosu varsa çok ara vermeden bunlarla devam edebilir. Yani bir sonraki adette direkt rahim hazırlanarak bu embriyolar kullanılabilir. Ama dondurulmuş embriyo kalmamışsa her şeyin baştan alınması gerekir. Bu durumda da vücudun toparlaması açısından 2 ay beklemekte fayda vardır.

DONDURULAN EMBRİYOLAR NE KADAR SÜRE SAKLANABİLİR?

Embriyo dondurma işlemi sonrasında embriyolar ne kadar süre saklanabilir?

Embriyo dondurma işlemi şu anda oldukça başarılı yapılan bir işlem. Bazı hastalarda direk transfer yani taze transfer yaparken bazı hastalarda dondurarak daha sonra yapılabiliyor. Bu kişinin durumuna göre değişiyor. Tüp bebek tedavisinde her hastayı ayrı düşünmek ve durumuna göre ilerlemek gerekir. Dondurma işlemi bize oldukça geniş bir açı sağlıyor. Rahimle ilgili bir durum varsa onunla ilgilenebiliyoruz.

Özellikle kanser hastalığı yaşayan kişiler tedavi öncesinde ve ailesinde erken menopoz hikayesi olan kişiler de evlenmemişlerse mutlaka yumurta rezervlerini kontrol ettirmelidirler. Basit bir ultrason kontrolü bile yeterli olabilir. Günümüzde kanser, tedavi edilebilen bir hastalık; ama tedavi sonrası maalesef yumurtalar zarar görmüş olabiliyor. Öncesinde dondurup saklamak ve ilerisinde kullanmak doğru bir yaklaşım olur.

Günümüzde gerek kadından gerek erkekten gerek çiftin her ikisinden kaynaklanan kısırlık olgularında uygulanan tüp bebek tedavisinde ne gibi gelişmeler var?

Tüp bebek konusunda oldukça yoğun bir çalışma var ve yeni uygulamalar çıkıyor. Ancak her yeni uygulama belli grup hastalara fayda sağlayabiliyor. Yani her yeni yöntem herkese yarayacak diye bir kural da yoktur. Günümüzde özellikle embriyo üzerine çalışmalar var. Bunun dışında rahimdeki farklı problemler ve bağışıklık sistemi sorunları için de yeni tedavi şekilleri var.

Özellikle yurtdışından Türkiye’ye tüp bebek tedavisi için gelmek isteyenler de olabilir. Süreç nasıl işliyor yurtdışından gelecek hastalar için?

Ülkemiz, tüp bebek konusunda teknolojiyi çok yakın takip ediyor. Tüp bebek oranlarına bakıldığı zaman dünya çapında oldukça başarılı olduğunu görüyoruz. Bu nedenle yurtdışından hem Türk hem de yabancı hastalar geliyor. Öncelikle çiftler gelmeden doktorlarıyla iletişime geçmeliler. Tedavinin doğru bir şekilde planlanması için öncesinde ön görüşme sağlanmalıdır. Daha sonra ise tüp bebek tedavisi kadının adet dönemiyle başlar. Toplam olarak genelde 15-20 günlük bir zaman ayırmaları yeterli olur. Tüp bebek sürecinde problem ne olursa olsun tedavi kadın hastanın üzerinden gider. Çünkü yumurtalar, spermlerden biraz daha değerlidir ve elimizde milyonlarca yumurta yoktur. Yumurta büyütme, çoğaltma dönemi aşağı yukarı 15-20 gün süren bir dönemdir. Bunun kişinin sağlığını tehlikeye atmayacak bir şekilde kontrollü yapılması gerekir. Minimum dozlarda maksimum cevaplar alacak şekilde uygulanması gerekir. Bunun için kadın hasta bu süre zarfında burada kalmalıdır. Ama erkek hastaya sadece yumurta toplanan gün sperm verilmesi için ihtiyaç duyulur. Kısacası problem erkekte bile olsa 1 gün kalması yeterli olur.