Tüp Bebekte Gebelik Şansını Artıran Endoskopik Cerrahi

Tüp bebek uygulamaları, çocuk sahibi olmak isteyen ancak bunda sorun yaşayan ailelerin başvurduğu yöntemlerin başında geliyor. Gebelik ihtimalini artıran uygulamalar da bu kapsamdaki tedavinin önemli parçası.

Tüp bebekte endoskopik cerrahi hangi amaç için yapılıyor? Hangi durumlarda öneriyorsunuz? Anne adaylarına önerdiğinizde nasıl bir yaklaşım sergiliyorlar? Miyom ve benzeri bazı durumlar gebeliğe engel midir?  Böyle bir tedavi yaptıracak kadın için endoskopik cerrahi gerekli mi? Operasyon sonrası hastanede kalmak gerekiyor mu?  Anestezi nasıl oluyor? Bir anestezi alıyor ise genel anestezi gibi bunun vücuttan temizlendiği bir süre var mı? Bebek etkilenmesin diye belli bir bekleme sürenizde oluyor mu?

Memorial Ataşehir Hastanesi Tüp Bebek Merkezi Başkanı Prof. Dr. Cem Demirel tüm soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

.Tüp bebekte endoskopik cerrahi dediğimizde hangi amaç ile yapılan ne tür tedavileri anlatmak istiyorsunuz?
“Tüp bebekte endoskopik cerrahi dediğimizde, gebeliği sağlamaya yönelik işlemler ve uygulamaları söylüyoruz. Endoskopik cerrahi ile anne adaylarının gebelik şansını, gebelik ihtimalini artırıyoruz. Bu artırma sadece tüp bebek değil, kadının doğal yolla gebe kalma şansını da yükseltebilir. Eğer tüp bebek tedavisi görecekse, o tedavideki şansını da artırır. O yüzden bizim gibi tüp bebek ile uğraşan hekimlerin en önemli uygulama alanlarından birisi de endoskopik cerrahidir. Endoskopik cerrahi, kapalı cerrahi uygulamalarıyla kadına ilişkin bir sorun varsa, onun düzeltilmesi tedavi edilmesidir. Gebeliğe ulaşmayı hedefleyen her türlü girişimden söz ediyoruz.”

ENDOSKOPİK CERRAHİ

.Endoskopik cerrahi ile, tüp bebek tedavisi öncesinde hangi problemleri tedavi etmeyi tercih edersiniz?
“Tüp bebek tedavisi planlayan insanlar geldiğinde, onları muayene ediyoruz ve görüyoruz ki, bazı problemler bu tedavinin başarı şansını azaltabilir.. Çok klasik bir örnek vereyim; Çok sık görülen miyomlar bazen bir engeldir. Miyomlar, kadınların rahminde yer işgal eden iyi huylu tümörlerdir. Her dört kadının birinde var ve bunlar yerleşimlerine göre bazen gebe kalmayı, tüp bebeğin başarı şansını da etkileyebiliyor.

Bunu biraz açarsak, tüp bebek uygulamasında bebekleri anne rahmine koyacağımız yerde yerleşmiş miyomlarla karşılaşıyoruz. Tüp bebek uygulamasından önce bu miyomları endoskopik cerrahi ile tedavi etmek zorundayız. Histeroskopik cerrahi yani, vajenden girilerek, herhangi bir kesi yapmadan, rahim içerisindeki bu urları temizliyoruz. Laparoskopik cerrahi ile yine rahim boşluğunun şeklini bozan orada bebeğin yerleşmesine ya da tüp bebekte transfer ettiğimizde tutulmasını engelleyen, yer işgal eden bu kitleleri temizleyebiliyoruz. Bu sözünü ettiklerim en klasik örneklerdir. Temizleme işlemini yaptıktan sonra 3 ile 6 ay kadar dokuların iyileşmesini bekliyoruz ve ardından da tüp bebek tedavimize başlıyoruz.

Bir başka örnek, bazı kadınlarda tüpler tıkalı olabiliyor. Tüpler tıkalıysa, tercih ettiğimiz tedavi tüp bebektir. Bu durumda, tüp bebek uygulayabilmek için de gebelik şansını azalttığı için kapalı tüplerin tedavi edilmesi gerekiyor. Çünkü kapalı tüplerin içi su dolu olabiliyor. Tüplerin içi su dolu olmasına hidrosalpenks diyoruz. Tespit ettiğimiz zaman tüp bebeğe başlamadan önce bu tüpleri ya açıyoruz ucunu içindeki sıvıyı boşaltıyoruz ya da bu tüpleri çıkartıyoruz. Bu uygulamalar da endoskopik cerrahi ile yapılıyor. Tedavi edilmezse yerleştirdiğimiz embriyoların tutunmasına olumsuz etkileri var.”

.Siz böyle tedaviler önerdiğinizde kadınların tepkileri ne oluyor? Kabul ediyorlar mı ya da hayır biz önce tüp bebek uygulayalım bakalım olur mu diyen oluyor mu?
“Bazı durumlarda müdahale etme gerekliliği çok net olarak ortaya çıkıyor. Böyle durumlarda net şekilde bunu yapmadan ilerleyemeyiz diye hastamızla görüşümüzü paylaşıyoruz, kabul etmelerini tavsiye ediyoruz. Bazen ise tıp dilinde endikasyon dediğimiz yapma gerekliliğini ‘ortada’ diyebileceğimiz durumlar olabiliyor. Yine miyomlar direkt olarak gebe kalmaya engel mi değil mi? biz hekimler de tam net karar veremiyoruz. Bu ikinci durumda bazen hastalar ‘biz bir tüp bebek deneyelim’ diye müdahaleden kaçınabiliyor. Fakat müdahale ihtiyacının net olarak tespit edildiği durumlarda o yoldan ilerliyoruz.”

.Peki bu müdahale, yani gerekli gördüğünüzü söylediğiniz vakıalardaki müdahale gebelik ihtimalini ne kadar artırıyor?
“Belirttiğim gibi, cerrahi müdahale önermişsek zaten gebelik şansını artırmaya yönelik bir öneri sunmuşuzdur. Tüpler su dolu ise yani hidrosalpenks dediğimiz problem var ise endoskopik cerrahi, laparaskopi ile bu tüpleri çıkardığımızda hastanın gebe kalma şansını yüzde 50 artırıyoruz. Burada dramatik, kesin bir etkisi var. Bazı miyomlar için de geçerlidir bu durum. Bazı miyomlar var ki rahmin ortasına oturmuş… Siz böyle bir durumda tüp bebek yapsanız gebe kalma ihtimali neredeyse sıfır. Temizledikten sonra ise hastanın yaşına göre yüzde 30-60 arasında değişen oranlarda gebelik şansı sağlıyorsunuz. Yani etkisi dramatik ölçüde diyebiliriz. Hastayı hazırlamak tüp bebek tedavilerine hazırlamak aşamasında bunlar çok sık uyguladığımız yöntemler.”

Prof. Dr. Cem Demirel

.Başka hangi rahatsızlıklarda müdahaleler yapılıyor, örnek verebilir misiniz?
“Endoskopik cerrahi uygulananlarının çoğunda hedef rahmin kendisidir. Yani rahimi, bebeğin yerleşmesine uygun bir ortam olarak hazırlanmaktadır. Rahim içinde yer işgal eden polip adını verdiğimiz bebeğin yerleştiği yerlerde oluşan ufak et parçaları da var mesela. Bunlar çok önemli, en çok müdahale ettiğimiz hastalar böyle hastalar. Bu polipleri histeroskopik yöntemle, vajenden girdiğimiz bir optik alet ile rahmin içine girip çıkartabiliyoruz.

Ayrıca, daha önce geçirilmiş olan müdahalelere bağlı rahim içinde yapışıklıklar oluyor. Yine histeroskopi dediğimiz alet ile vajenden rahim içine girip bu yapışıklıkları açıyoruz. Histeroskopik işlemler bizim çok kullandığımız uygulamalardır. Ya da rahim ortasında perdeler oluyor septum adını verdiğimiz. Yine bunları histeroskop ile girerek o perdeyi düzeltiyoruz ki, rahim normal şekline kavuşsun. Rahim duvarlarında incelmeler oluyor. Bu gibi geniş şeyler. Özetle rahmin yapısını normal hale, gebeliğe uygun hale getirmeye çalıyoruz.

.Endoskopik cerrahi ile tedavi olan bir kadının hastanede ne kadar yatması gerekiyor? Genel anestezi mi uygulanıyor? 
“Histeroskopik ameliyatları günü birlik yapıyoruz. Yani 2-3 saat hastanede kalarak yapılan işlemler. Anestezi uygulaması ise derin anestezi vermeden, hızla vücuttan atılan anestezi. Hasta sabah geliyor, öğleden sonra taburcu ediyoruz. Uzun süreli kalıcı hiçbir etkisi olmuyor insanlarda.

Laparoskopik cerrahiler biraz daha zaman alan işlemler. Miyomların laparaskopik cerrahi ile çıkarılmasında hasta bir geceyi hastanede geçiriyor. Bunların anestezisi de yine çok ağır olmayan anestezi uygulamaları ve 2-3 günde insanlar işlerine güçlerine dönebilirler.

Önemli unsur ise bekleme süresidir. Sonrasında tüp bebek tedavisine başlamak için rahmin iyileşmesi için geçen süre. Bizim yaptığımız müdahaleden sonra o rahmin uygulamayı yapabilmek için geçirilmesi gereken iyileşme süresi. Bu da uygulamaya göre değişiyor. Mesela bir polip çıkardınız 1 ay sonra siz işlemlerinizi (tüp bebek) yapabilirsiniz. Ya da bir yapışıklık açtınız 2 ile 3 ay beklemek zorundasınız. Miyomu çıkardınız, 3 ile 6 ay beklemek zorundasınız. O yüzden bu problemin niteliğine göre değişebiliyor.”

TÜP BEBEK KAÇ KEZ DENENMELİ

.Tüp bebek kaç kez denenmeli? Çocuk sahibi olmak isteyenlere ne önerirsiniz?
“Burada kesin kurallar yok. Bazen öyle oluyor ki, bulguları olumlu, bulgulardan kastımız, yeterli yumurta var, sperm kalitesi çok kötü değil, kadının yaşı çok ileri değil, embriyoları çok güzel gelişiyor ama bir türlü olmuyor.

Böyle bir durumda genellikle denemeye devam etmelerini öneriyoruz. Yani deneme sayısını şu sayıda kısıtlayalım, şurada duralım diye bir şey yok. Tabii ki bu yorucu da bir şey. Biz burada ümit gördüğümüz insanları motive edip destekleyerek bu mücadeleyi beraber vermeye çalışıyoruz. Ama bazen şansın giderek düştüğü aileler de görüyoruz. Çeşitli nedenlerden dolayı beklentinin de düştüğünü gözlüyoruz. Bunu bir denemeden sonra bile söylediğimiz oluyor. Yani bir deneme oldu, sonuç alınamadı ve biz ciddi bir problem gördük, şansını bir dahaki denemelerde düşük gördük. ‘Belki de bunu denememek daha iyi olacak’ dediklerimiz de oluyor. Yeni her şey biz hekimlerin ailenin bulgularını durumuna göre yönlendirmemizle ilgili.”

.İki deneme arasındaki geçmesi gereken süre nedir?
‘’Tıbbi olarak baktığımızda denemeler arkası arkasına, hiç beklemeden bile yapılabilir. Bazen zamanları kısıtlı olan yurt dışından aileler geliyor. Arka arkaya yapıyoruz hiç beklemeden. Bunun aslında gösterilmiş bir zararı yok ama faydası da yok. Biraz da insanın yorulmasıyla ilgili.”

.Tüp bebek tedavisi için özellikle hangi ülkeden hastalar geliyorlar?
“Aslında her yerden hastalar gelebiliyor. İki grup hasta populasyonu var. Birincisi, aslında gelişmiş ülkelerden gelen hastalar. Onların gelme nedeni; o ülkelerde sıra beklemeleri, tedavinin pahalı olması. Batı ülkelerinden, Avrupa’dan çok hasta geliyor. Gelme nedenleri söylediğim gibi tedavinin oralar da pahalı olması ve tedaviye hastanın bir türlü girememesi. Bir de tüp bebek uygulamalarının hiç olmadığı, ya da hekimlerin, hastanelerin yeni yeni uygulamaya başladığı ülkeler var. Oradan da zaten başka alternatifleri olmadığı için gelen hastalar var. Dünyanın her yerinden geliyorlar tabii ki.”