Uzmanı Uyardı: "Antikorum Yüksek Covid Olmam Yanlış Bir İnanış"

Bu haftaki Sağlığım İçin Herşey programımıza katılan Kadıköy- Ataşehir Florence Nightingale Hastaneleri Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Aslıhan Demirel ile röportajımızın ilk bölümünde PCR testleri hakkında merak edilenleri konuşmuştuk.

İkinci kısmında ise antikor testlerini, PCR testleri ile antikor testleri arasında farkları ve son zamanlarda çıkan yeni varyantları konuştuk. 

İşte Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Aslıhan Demirel'e sorduğumuz sorular ve yanıtları:

*Antikor testleri nedir? Neyi gösterir? Nasıl yapılır? 

PCR testiyle antikor testinin farkı şu, birincisi PCR testi bir sürüntü testi yani burundan boğazdan sürüntü alınıyor ya da işte balgam alınıyor ama o virüsün var olup olmadığını bildiren bir test. Bize hasta olup olmadığımızı söylüyor.

Antikor testi ise kanla yapılan bir test ve antikorlar bizim vücudumuz bir bağışıklık sistemi var yabancı madde girdiği zaman onu tanıyoruz ve bu bağışıklık sisteminin en önemli elemanlarından biri de antikorlar. Antikorlar bu antijenlere karşı oluşan moleküller ve bu antikorların varlığını kandan saptayabiliyoruz yani biri sürüntü ile biri kan ile alınıyor birincisi bu.

İkincisi dediğim gibi PCR hasta olup olmadığınızı gösterirken, antikorlar hastalığı geçirip geçirmediğiniz gösteriyor.

Antikorların çeşitleri var işte İGM immünglobulin bunlar immünglobulin M, G, A gibi çeşitleri var. İmmünglobulin M hastalığın geçirilmekte olduğunu gösteriyor. Bütün hastalıklar için. Kızamık immünglobulin M’de var, kızamıkçık da var kabakulak da var yani virüsler için bir antikor oluştuğu zaman hastalığın o anda geçirildiğini İGM ile görüyoruz.

İGG de hastalığın daha önce geçirildiğini ya da aşı olup olmadığınızı gösteriyor şimdi covid19 için İGM daha çok 7.günden sonra falan pozitifleşiyor. İGG’de iki hasta sonradan pozitifleşiyor. Hatta bazen G’nin M’den önce pozitifleştiği bile söyleniyor ki böyle bir şey olası değildir yani G her hastalıkta daha geç pozitifleşir ve daha uzun süre kalır ama covid için bazen G M’den önce pozitifleşebiliyor. Bu ne demek? Hastalığın tanısını koymak için antikor bakmayız yani hastalığı geçirmiş olup olmadığınızı görmek çünkü onlar geç pozitifleşirler.

"ANTİKORA GÜVENMEMEK GEREKİYOR"

Hastalığı geçirdik mi ya da aşı olduk mu aşımız tuttu mu diye bakarız normal şartlar altında diğer hastalıklar için ama covid-19 için Dünya Sağlık Örgütü de FDA’da hiçbir şekilde artık bilim çevrelerinde hiçbiri antikor bakılmasını önermiyor. Yani biz antikor bakarak işte antikorum şu seviyede bu kadar korunuyorum dolayısıyla ben artık covid olmam gibi bir durum söz konusu değil o yüzden antikorların hani birtakım sürveyans çalışmalarında yapılması önemli ya da çocuklarda bir MIS denilen bir sendrom var o daha önce geçirip geçirmedi mi ona bakmak için yapılması evet anlamlı ama antikor bakarak antikor testi yaparak hastalığı aşının tutup tutmadığına bakmak artık önerilmiyor. Yani böyle bir şey kesinlikle artık yapmıyoruz yapılması önerilmiyor insanlar çok merak ediyorlar antikorum ne oldu acaba aşı yaptırdım gibi. Çünkü antikorların şöyle bir durumu da var yani çeşitli proteinlere karşı oluşan antikorlar bunlar. Siz bir tanesine bakıyor olabilirsiniz çünkü çok standardize yöntemler yok. Siz bir tanesine bakıyor olabilirsiniz o negatif çıkar ama diğerine karşı oluşan antikorlar pozitiftir. Artı antikor dışında bizim bir de hücresel bağışıklığımız var ölçmediğimiz. Hücresel bağışıklığımızla da korunuyor olabiliriz. Dolayısıyla bizim bütün bu aşılandıktan sonra ki %100 aşılanmalıyız.

"AŞILANDIKTAN SONRA ANTİKORA BAKTIRMAYA GEREK YOK"

Aşılandıktan sonra antikor baktırmamıza gerek yok korunmaya aynı şekilde maske mesafe hijyen şartlarını sağlayarak korunmaya devam etmemiz gerekiyor. Antikora böyle düzenli aralıklarla falan baktırmamıza falan hiç gerek yok. 

Yani kısaca PCR testleri, tanıyı koymak için uygulanan testlerden antikor testleri de bağışıklığı geçirip geçirmediğimiz gösteren testler. Aşı sonrasında da antikor testleriyle antikorlarımıza baktırmamıza gerek yok dediniz.

Gerek yok çünkü onların varlığı sizin %100 korunuyor olduğunuzu yokluğu da hiç korunmuyor olduğunuz anlamına gelmiyor. O yüzden bunun rutin olarak yapılmasına antikor testlerinin gerek yok. 

Aşı olduktan sonra kişinin kendine %100 güvende hissetmesi için uygulayabileceği başka bir test var mı? 

Maalesef. Hatta şimdi hiç yok çünkü biliyorsunuz çeşitli varyantlar var. Dolayısıyla da aşı olup sadece bu aşıların güvenli olduğunu ve 6-7 ay gibi şimdi bildiğimiz o, 6-7 ay gibi bir süre koruduğunu dolayısıyla da bu korunma nedeniyle de hastalanmayacağımızı ama varyantları alabileceğimizi ama hastalığı hafif geçireceğimizi düşünmemiz gerekiyor bunun için bir test maalesef başka bir test yok. 

Size yeni çıkan varyantlar hakkında birkaç sorum var. Kolombiya varyantı var, Kolombiya varyantı diğer varyantlara göre daha mı bulaşıcı daha mı riskli? 

Aslında bu çok yeni henüz en son gazete haberi Belçika’da 7 tane yaşlı bakım evinde hasta bu Kolombiya varyantı otopsi sonucu çıkmış ve Kolombiya varyantı olduğu tespit edilmiş hepsi 80-90 yaşında ve çok da genel sağlık durumları iyi olmayan kişiler. Ama Kolombiya varyantı aslında genomik olarak kanıtlanmış epidemiyolojik olarak kanıtlanmış ama varlığı kesin olarak belirtilmemiş varyantlar arasında B1 621 denilen varyant bu bizim işte alfa beta delta varyantlarının arasına henüz girmemiş olan varyantlardan.

Endişe uyandırıcı varyantlardan değil ama zaten Amerika’da %2 oranında Philadelphia’da görülüyor bu varyant ama henüz dünyada bilim çevrelerinde henüz yayınlanmış falan bir varyant değil şu anda sadece o varyantlar arasında bir varyant Kolombiya varyant ve son haber de bu şekildeydi.

"AŞILANMAK VE MİKROORGANİZMAYI ORTADAN KALDIRMAK LAZIM"

Onun dışında bekliyoruz yeni haberleri ama açıkçası bu varyantların genel olarak tüm herkes için söylüyorum varyantların peşine düşmektense aşılanmak ve bu virüsün varyant oluşturabileceği mikroorganizmayı ortadan kaldırmak lazım. Canlıyı ortadan kaldırmak lazım. Yani bağışık olmayan kişi sayısı ne kadar fazlaysa virüs o kişilerde varyant oluşturmaya devam edecek. Ne kadar çok aşılanırsak varyantları o kadar çok engelleyeceğiz. Varyantın oluşma mekanizması o zaten yani siz bağışıklık sağladığınız zaman toplumun özellikle her virüs için bu farklı. Bu virüs için toplumun %85’inin aşılı olması gerekiyor. Dolayısıyla bu Türkiye’de 50-60 milyon kişiye denk geliyor yanlış bilmiyorsam bu kadar kişiyi aşıladığınız sürece siz ancak varyantların oluşumunu bütün dünyada da bunu sağlayabilirseniz ancak bütün dünyada da bunun oluşumunu engelleyebilirsiniz. Virüs yaşayacak bir konak bulduğu zaman otomatik olarak mutasyona uğruyor kendi yaşamını sürdürebilmek için varyant oluşturuyor. Bunun önüne geçebileceğimiz tek şey de aşı. Aşılanmak başka bir çözümümüz yok.  

*Bir varyant daha var o da yeni çıkan varyantlar arasında “kıyamet günü varyantı” diğer adıyla süper varyant. Süper varyant nedir? 

Tam olarak dediğiniz gibi resmi olarak kanıtlanmış bir durum yok. Sadece MERS gibi %35lik bir ölüm oranına ulaşabilecek bir varyant olduğu söyleniyor. İngiltere’nin yaptığı açıklama bu yönde henüz böyle bir varyantın varlığından bilim çevresi olarak okuduğum bildiğim bir şey yok ama alfa beta delta bunların birleşmesinden oluşan süper varyant olduğu ve gazete haberleri kıyamet günü varyantı olarak geçiyor onun dışında açıkçası çok bilimsel bir karşılığı şu anda benim bildiğim kadarıyla en azından yok. 

*Aşıların bu varyantlar üzerinde etkinliği geçerli mi?

Şu anda bizim ülkemizde kullanılan iki aşı da varyantlar üzerinde etkili ama bu Belçika’daki bu 7 tane yaşlı hastanın iki aşısının da olduğu bildirilmiş. Yani dolayısıyla Kolombiya varyantı aşıdan etkilenmiyor demek bu. diğer varyant için de aynı şey geçerli olduğu söyleniyor. Umarım aşıdan etkilenmeyen varyantlar ortaya çıkmaz ve aşılarımız etkili olur. 

*Hem testler konusunda olabilir hemde Covid-19 konusunda olabilir söylemek istediğiniz son bir şey var mı? 

Pandemi devam ediyor ne yazık ki keşke bitti diyebilseydik. Herkes gerçekten çok bunaldı çok sıkıldı çok kötü şeyler yaşadı yakınlarını kaybetti belki. Ama bir gerçek var ki bundan şu anda kurtulabilmemizin birinci yolu aşı olmak ikinci yolu da bir süre daha maske mesafe ve hijyenle hayatımıza devam etmek.

Özellikle kapalı alanlarda tabi bir de şimdi havalandırma diye bir şey de söylemek lazım kapalı alanlarda maskesiz kalmamak ve mutlaka aşı olma hakkınız varsa aşı olabiliyorsanız iki doz aşınızı mutlaka olmanızı öneririm.