Vajinismus Tedavi Yöntemleri

Vajinismus nedir, nasıl tedavi edilir?
Vajina girişi çevresindeki kasların istem dışı kasılması sonucu cinsel ilişkinin ağrılı veya imkansız hale gelmesine vajinismus deniliyor. Vajinismus sorununun; solunum egzersizleri, gevşeme egzersizleri ile tedavi edilebildiği gibi botoks yöntemiyle de tedavisi mümkün. Ayrıca Biofeedback tedavisiyle hastaların yüzde 95’inin iyileştiğini belirten Memorial Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nden Uz. Dr. Rıza Nejat, Vajinismus tedavisindeki en etkin, ağrısız ve yan etkisiz bir tedavi yöntemi olan biofeedback’in sorunu 10 ila 20 seansta sorunu ortadan kaldırdığını söylüyor. Dr. Rıza Nejat konuyla ilgili bilgi verdi.

Vajinismus nedir?
Vajina girişi çevresindeki kasların istem dışı kasılması sonucu cinsel ilişkinin ağrılı veya imkansız hale gelmesine verilen addır. Bu istem dışı vajina refleksi, cinsel ilişki esnasında, tamponla, doktor muayenesi ve kendi parmağı ile bile tetiklenebilir. Oluşan spazm, vajina girişini kapatarak cinsel ilişkiyi imkansız hale getirir. Devam edilmesi halinde ağrıya neden olur. Ayrıca vücudun diğer kas guruplarında da spazmlar oluşturarak bazen soluk almada dahi zorluk yaşatabilir. Olayın bitmesiyle ile birlikte kaslar gevşeyerek eski normal duruma geri döner.

Kadınlarda vajinismus değişik formlarda görülebilir. Bazıları sadece cinsel ilişki esnasında oluşur; ancak doktor muayenesi ve tampon koyma esnasında sorun yaşamazlar. Bazıları hiçbir nesnenin girişine izin vermezler. Bazıları ise kısmen penis girişine izin verir; ancak ilişki ağrılı olur.

Vajinismus ne sıklıkta görülüyor?
Görünme sıklığı tam olarak bilinmemekle birlikte yüzde 10 olduğu tahmin ediliyor. Çeşitli raporlarda bu konuda değişik istatistiklere yer verilmektedir. Bunun nedeni çiftlerin vajinismustan utanç duyarak gizli tutmalarıdır. Bu da tıbbi yardım almalarını geciktiriyor ve zorlaştırıyor. Dünya üzerindeki bütün toplumlarda yüz binlerce kadında vajinismusun bir formu görülmektedir.

Vajinismus tiplerine biraz açıklık getirebilir miyiz?
Daha önce cinsel ilişkisi olmuş veya olmamış her kadın vajinismus olabilir. Kas kasılması nedeniyle daha önce hiçbir şekilde ağrısız cinsel ilişkisi olmayan tiplere ‘primer vajinismus’ diyoruz. Bu, birincil tip cinsel ilişki veya ilk jinekolojik muayenede ortaya çıkar. ‘Sekonder vajinismus’ denilen tip ise, daha önce normal ağrısız cinsel ilişkisi olup vajinismusun daha sonra ortaya çıktığı durumları tanımlar. Bazen travma ve cerrahi işlem sonrası primer sorunlar tamamıyla ortadan kalksa dahi cinsel ilişkiye giremezler.

Nedenlerin çok çeşitli olabileceğini söylemek mümkün mü ?
Çoğu kadın için vajina kaslarının istem dışı, bilinçsizce kasılması bir sürpriz olur. Kadın cinsel istek duyduğu halde ilişki gerçekleşmez. Bu reaksiyonun temelinde değişik, yanlış ve sağlıksız cinsel mesajların bilinçaltına yerleşerek, vajina çevresindeki kasları refleks olarak kasması yatar. Bu mesajların kaynağı ağrı korkusu, hamilelik korkusu, cinsel kötü kullanım (abuse), tıbbi veya fiziksel durumlar olduğu gibi aşırı heyecan, yetersiz seks eğitimi, aşırı tutucu veya dengesiz eğitim, evdeki şiddet ortamı, aile korkusu ya da güvensizlik gibi çok çeşitli nedenler de olabilir.

Tanıda ve tedavide önemli olan nedir?
Uygun tedavinin planlanması için, ağrılı ilişkiye neden olan diğer tıbbi ve fiziksel durumların ekarte edilmesi gerekir. Ağrılı cinsel birleşmeye neden olan bazı durumlar şöyle sıralanabilir: Vulvodiniya/vestibulodiniya, pelvis iltihabı hastalıkları (PID), over kisti, mesane veya idrar yolları enfeksiyonları, vajina atrofisi, vajina kuruluğu, vajina prolapsusu, rijit veya kalın himen, doğum travması, vulva kanseri, vajina enfeksiyonları, derideki hastalıklar (Lichen skleroz, ekzema, sedef ), eklemleri tutan ve eklem hareketlerini kısıtlayan romatizma hastalıkları…

Uygulanan vajinismus tedavi yöntemleri nelerdir?
Himenin alınması: Çoğu vajinismulu kadınlar, kızlık zarlarını almakla sorunun üstesinden geleceklerini sanıyor veya yönlendiriliyorlar. Ancak kızlık zarının alınması ile sorun daha da artabilir. Çoğu zaman zarın alınması nedbe dokusu oluşmasına ve dolayısıyla daha çok ağrıya neden olur. Çok ender durumlarda rijit ve kalın himen varsa cerrahi olarak alınabilir. Ancak bu işlem de vajinismusun iyileşeceği anlamına gelmez.

Psikoterapi: Bilmeyen birinde başaramama korkusu ankisiyeteye neden olur. Dolayısıyla kalp atışları artar, kaslar gerilir, soluma yüzeyselleşir ve tansiyonun yükselmesine neden olur. Vajinismus, pelvik tabanı kaslarının istem dışı kasılması sonucu oluştuğu Gevşeme öğrenilmesi gereken bir beceridir. Gevşemeyi bilmeyen birine bunu söylemekle sonuç alınamaz. Bu nedenle psikoterapi tek başına etkin tedavi metodu değildir. Gevşeme için tedavide bu kasların gevşemesine yönelik olmalıdır.

Egzersizler:
Kegel egzersizleri: Pelvik tabanı (Pubococcygeus) kaslarını güçlendirme ve solunumu kontrol etmeye yönelik     egzersizlerdir.
Solunum egzersizleri: Solunumu kontrol etmeye yönelik egzersizlerdir.
Gevşeme egzersizleri: Tüm vücut kaslarında gevşemeyi öğrenmeye yönelik egzersizlerdir.
Botoks uygulanması: Chlostridium botolinum adlı bakteriden elde edilen toksin olup enjekte edilen kaslarda kısmı felç oluşturarak gevşemeye neden olur. Botoks etkisini kas-sinir bileşkelerindeki kas kasılmasını sağlayan asetilkolin maddesi üzerinden sağlar. Vajinismuslu kadınlarda genel anestezi altında yapılır. Etki süresi 2-6 aydır. Yan etki olarak idrar veya gaita kaçırması görülebilir. Etkisi ortadan kalktıktan sonra vajinismus tekrar oluşabilir
Vajinal dilatatörler: Çeşitli ölçülerde vajinal dilatatörler kullanılarak kendi kendine eğitim ve gevşeme yöntemidir.
Memorial Hastanesi’nde uygulanan biofeedback tedavisi nedir?
Elektrik stimulason-biofeedback, vajinismusta en etkin ağrısız, yan etkisi olmayan tedavi metodudur. Hastaların yüzde 95’i 10-20 seans biofeedback tedavisi ile iyileşiyor. Diğer tedavi metotları veya ev egzersiz programları ile kombine edildiğinde tedavi süresi daha da azalıyor. Üstelik başarı oranı daha da artabiliyor. Bu metot ile gevşeme daha kısa sürede hastaya öğretilir. Elektrik stimülasyonu ile kaslar güçlendirilebilir. Ayrıca kullanılan diğer fizik tedavi aletleri ile kas spazmları çözülür ve ağrı kesici akımlarla oluşan ağrı giderilebilir. Tedavi seanslarında hasta, pelvik tabanı kasların nasıl kasılıp, nasıl gevşediğini monitörde görebilir veya kasılma sesini işitebilir. Böylece feedback yaparak kasılıp gevşeme kısa sürede öğrenilmektedir. Ayrıca tedavi seansları ilerledikçe gevşemede ne kadar başarılı olduklarını da fark edebilirler.

Memorial Hastanesi’nde uygulanan ürojinekolojik fizyoterapi yöntemi nedir?
Fizik tedavinin son zamanlarda gelişmekte olan dallarından biridir. Bu dalda pelvik tabanı kaslarının gevşekliği sonucu oluşan idrar kaçırmaları (İnkontinans), pelvik iltihabı hastalıkları, hamilelik öncesi ve sonrası oluşan kas güçsüzlükleri, vücut deformasyonlarını önleme-düzeltme ve oluşan ağrıları azaltmaya yönelik egzersiz ve fizik tedavi uygulamaları, doğum kusmalarını (Hiperemezis gravidarum) önleme, doğum esnasında ağrıları azaltmaya yönelik fizik tedavi yöntemleri uygulanır.

Kaynak: Memorial Hastanesi web sitesi
(www.memorial.com.tr)