Varis Tedavisinde Kullanılan Yöntemler

Varis sadece estetik bir problem midir yoksa ciddi sonuçlar doğurabilen bir hastalık mıdır? Varis ne tür belirtilere ve şikayetlere yol açar? Kimler varis açısından risk grubuna girer? Variste kalıtımın etkisi var mıdır? Varisin evresine göre ne tür tedavi seçenekleri vardır? Endovasküler lazer nasıl yapılır? Açık ameliyata göre köpük skleroterapi yöntemi ne gibi avantajlar getirir? Damar içi lazer ile varis tedavisi yönteminde pıhtı atma riski var mıdır? Ameliyat gereken her vakaya damar içi lazer uygulanır mı? Damar içine lazer tedavisinden sonra belli bir süre için varis çorabı önerilir mi? Tedaviden sonra hastaların ilaç kullanmaları gerekir mi? Varisi olan hastalar yüzebilir mi? Güneşlenebilir mi?

Memorial Şişli Hastaesi Girişimsel Radyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Mert Köroğlu varisin nedenlerini ve varis tedavisinde ameliyatsız yöntem hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Varis sadece estetik bir problem midir yoksa ciddi sonuçlar doğurabilen bir hastalık mıdır?
“Varisler özellikle ilerlediği dönemlerde estetik problemin dışına çıkabilirler. Ağrılar, bacakta dolgunluk hissi, gece krampları, varislerin içerisinde olan pıhtılar, bu pıhtıların daha sonra akciğere atarak daha ciddi sorunlara neden olması gibi sonuçlara yol açarlar.”

“HAFİFTEN AĞIRA DOĞRU BİR HASTALIK SPEKTRUMU”

. Varis ilk evrenden son evreye kadar ne tür belirtiler ve ne tür şikayetlerle kişilerin hayatına girer?
“Bacak varisleri toplumda özellikle de kadınlarda çok sık görülmektedir. Varis, hafiften ağıra doğru giden bir hastalık spektrumudur. Öncelikle bacaklarda çok ince A şeklinde kılcal damarlar görülür. Bunlardan sonra 4 mm’yi geçen varisler göze çarpar. Bacakların iç kısımlarında, diz arkasında, ayakların iç kısımlarında yeşil yeşil görünen toplardamarlar ortaya çıkar. Bir sonraki aşamada bunlar dahada kalınlaşıp parmak kalınlığına ulaşabilir. Hatta ayak bileklerine doğru renk değişikliği ve kaşıntı olur. O kaşınan bölgelerde hiç geçmeyen yaralar açılması ve kanaması şeklinde ilerler.”

. Kimler varis açısından risk grubuna girer? Variste kalıtımın etkisi var mıdır? Bunun dışında varisi arttıran risk faktörleri de bulunur mu?
“Varislerin oluşması için bazı faktörler vardır ama bu fakörler herkes için geçerli değildir. Tıp hala bunun nedenini tam açıklayabilmiş değildir. Ancak ailesel yatkınlık önemlidir. Varise, bacağın yüzeyel toplardamarlarının kapakçık mekanizmasındaki bir bozukluk neden olur. Normalde toplardamarların, atardamarların bacağa getirdiği kanı kalbe geri taşıması gerekir. Bu kapakçıklar da buna yardımcı olan mekanizmalardır. Bacaklar hareket ettiğinde kasların hareketi ile toplardamarlardan kan yukarıya doğru itilir. Kapakçık o kanın tekrar bacağa göllenmesini engeller. Eğer bu kapakçıklar arızalı ise kan, bacak toplardamarlar içerisinde göllenmeye başlar.  Uzun yıllar sonucunda da bu göllenen kan önce kılcal varisleri oluşturur. Daha sonra daha kalın damarları oluşturur. En son aşamada böyle çok büyük varisler üzerlerinde yaralar, renk değişiklikleri oluşur.”

“EN GÜVENİLİR OLANI LAZER”

. Günümüzde varisin evresine göre ne tür tedavi seçenekleri vardır?
“Varis olan her hastada öncelikle renkli doppler ultrason yapılır. Renkli doppler ultrasonda ana yüzeyel damarlarda geriye kaçak yok ise ve hastanın çok ince kılcal varisleri var ise ciltten lazer uygulanır. Hastaya daha çok spor yapması, ayakta çok durmaması, öyle bir işi varsa ara ara yürümesi, bacaklarını hareket ettirmesi veya parmak ucunda kalkma inme egzersizleri önerilir. İnce damarlar ciltten yapılan lazerler ile günümüzde başarılı bir şekilde tedavi edilir. Eğer hastanın daha büyük varisleri varsa ve yüzeyel damarlarda geriye bir kaçış söz konusu ise hastayı tedavi etmek gerekir. Günümüzdeki tedaviler artık tamamen ameliyatın yerini almıştır. Damar içi lazer ile varis tedavisinin yanı sıra damarın içerisinden girilerek o hastalıklı damarın boylu boyunca yok edildiği tedaviler vardır. Bunların en sık kullanılanı, en güvenlisi ve en doğru sonuçlar vereni lazerdir.”

‘‘BİR SEANS TEDAVİ, HASTALIĞIN YÜZDE 90’INI TEDAVİ EDER’’

. Endovasküler lazer (damar içi lazer tedavisi) nasıl yapılır? Anestezi nasıldır? Hastanede yatılması gerekli midir?
“Endovasküler lazer, hastanede yatış gerektirmeyen çokta basit bir işlemdir. Lokal anestezi altında yapılır. Hasta sadece 2-3 tane veya 5-6 tane lokal anestetik iğneyi hisseder. Damar içerisine genellikle diz seviyesinin altından girilir ve kasığa kadar bu hastalıklı damar içerisinden yok edilir. Bu tedavinin tam olması için ek olarak diğer varislere de bazı tedaviler yapılması gerekir. İkisi aynı seansta yapılır ve genelde bir seans tedavi, hastalığın yüzde 90’ı için tam tedavi edicidir.”

Prof. Dr. Mert Köroğlu

. Damar içi lazer tedavisi bir bacak için ne kadar sürede yapılır?
“Bir bacak için lazer ile varis tedavisi yarım saat civarında sürer. Ek tedaviler ile beraber bir bacak 45 dakikada biter.”

EK TEDAVİLER NELER?

. Ek tedaviye ne tür tedaviler girer?
“Varisler içerisine girilebilecek boyutta ise o varisleri besleyen ana damar kapatıldıktan sonra onların içerisine kök şekline getirilen bir ilaç sıkılır. Bu ilaç onları içeriden tahrip eder ve o varislerin bir daha içine kan dolmasını engeller; içerisindeki basıncı ortadan kaldırır. Bu da varislerin ortadan kalkmasına neden olur. Lazer ile birlikte yapılan bu köpük skleroterapi denilen yöntem ile beraber bu tedaviler ameliyatlardan bile daha etkili hale gelmiştir. Çünkü varisi besleyen hastalıklı damarın hangisi olduğu renkli ultrason ile çok net ayırt edilir. Ve milim milim görerek o hastalıklı damarın içerisine girilir. Onun içerisinde de ultrason ile görerek ilerlenmesi gereken yere kadar ilerlenir. Hatta skleroterapi yapılıken bile verilen ilacın hangi damarlara dağıldığı görülür. Hastalıklı olmayan hiçbir damara zarar verilmediği gibi hastalıklı olan tüm damarların ortadan kaldırılması amaçlanır.”

. Açık ameliyata göre köpük skleroterapi yöntemi ne gibi avantajlar getirir?
“Köpük skleroterapi yöntemi 10-15 yıldır uygulanmaktadır. Artık varis tedavisinde açık ameliyat yapılmamalıdır. Çünkü bacakta çok büyük boylarda varisler olsa bile bunlar endovenöz vasküler lazer tedavisi ile veya endovenöz başka ablasyon yöntemleriyle tedavi edilmektedir. Diğer kalan varisler de köpük skleroterapi yöntemiyle çok büyük oranda ortadan kaldırılmaktadır. Hem açık ameliyatlarda olan yara izleri olmaz hem de anestezi riski ortadan kalkar.”

PIHTI ATMA RİSKİ VAR MI?

. Damar içi lazer ile varis tedavisi yönteminde pıhtı atma riski var mıdır? İşlem sırasında ve işlem sonrası birkaç gün içerisinde ne tür sorunlar ile karşılaşılır?
“Damar içerisinden yapılan lazer ile varis tedavisinde akciğere pıhtı atması gibi bir sorunla 10 yıldır hiç karşılaşmadım. Belki çok çok ufak bir oranda olabilir. Bu tedaviden sonra ortaya çıkabilecek bir yan etki hemen hemen hiç görülmemekle beraber girilen yara yerlerinde kalan çok ufak izler olabilir. Veya köpük skleroterapinde o bölgedeki varislerin içerisinde gelişen enfeksiyon nedeni ile hastanın biraz daha uzun süre bir antibiyotik kullanması gerekebilir.”

. Ameliyat gereken her vakaya damar içi lazer uygulanır mı?
“Yüzeyel toplardamarda bir geri kaçış varsa ancak onun lazer ile tedavi edilmesi gerekir. Eğer sağlam bir yüzeyel toplardamar varsa onu içinden girip lazerle yok etmek hastaya gereksiz bir işin yapılması demektir. Ayrıca hastanın derindeki toplardamarlarında da bir pıhtı söz konusu ise veya derindeki toplardamarlarında uzun yıllar süren darlıklar mevcut ise ve bunlar aslında kanı bacaklardan kalbe taşıyan aslında tek damarsa, varisleri tedavi edeyim derken o yollar da tıkanırsa hastanın bacağı hiç geçmeyen şişliklerle yüz yüze kalabilir. Burada vaka seçimi çok önemlidir. Bunu da gösteren renkli doppler ultrasondur.”

VARİS ÇORABI ÖNERİLİR Mİ?

. Damar içine lazer tedavisinden sonra belli bir süre için varis çorabı önerilir mi? Tedaviden sonra hastaların ilaç kullanmaları gerekir mi?
“Lazerle varis tedavisinde bir damara diz seviyesinden girilir ve boylu boyunca o damar harap edilir. İyileşme sonucunun güzel olması için hastaya 1-2 ay gibi bir süre orta basınçlı külotlu çorap tarzında varis çorabı önerilir. Yine tedavi sonrası 1 hafta kadar antibiyotik veya antienflamatuar ilaçlar kullanması tavsiye edilir Antibiyotik, bu hastalarda oluşabilecek yüzeyel toplardamarların iltihabını (tromboflebit) önler. Bundan sonra yaraların iyileşmesi zaten 10 gün kadar sürer.”

. Varisi olan hastalar yüzebilir mi? Güneşlenebilir mi? Böyle bir tedavi gördüler ise belli bir süre kendilerini denizden ve güneşten korumaları gerekir mi?
“Varisi olan hastalara yüzme, bir egzersiz olarak tavsiye bile edilir. Çünkü hastanın hareketsiz kalmasındansa oradaki kasların çalışması ve kanın yukarıya doğru pompalanması her zaman yeğlenir. Sıcaklar varislerin şikayetlerini arttırır; o bacaklardaki toplardamarları daha da genişletir. Ağrı olur ve görünümleri değişir. Varis tedavisi sonrasında da hastalardan 1-2 ay kadar o bölgeyi güneşten korumaları istenir. Çünkü o damarlar lazer enerjisi ile yakıldığından dışarıdan yoğun güneş ışınlarına maruz kalırsa lekeler olabilir.”