Varisin Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Varis nedir? Her varis tehlikeli midir? Varis vücutta başka rahatsızlıklara yol açar mı? Varisin tedavisi nedir? Varis tedavisi hangi koşullarda uygulanır? Tedavi sonrası nelere dikkat edilmelidir? Tedavi sonrası damardaki mor görüntü kaybolur mu? Köpük tedavisi nedir? Çok ince kılcal damarlar için uygulanan lazer tedavisinden tek seans yeterli midir? Varis tedavileri yazın uygulanabilir mi?

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalı Uzmanı Öğretim Üyesi aynı zamanda Türk Kalp ve Damar Cerrahisi Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Kürşat Bozkurt varis ve tedavisi hakkında merak edilen soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

 . Varis nedir?
“Toplardamarların çapının 3-4 mm geçerek, cildin dışına doğru kabarmasına varis denir. Hasta ayakta durduğu zaman cildin dışına doğru büyüdükleri için makarna gibi dururlar. Bir ileri aşamada hastanın bacağının şişliği başlar. Bu 3. derece varistir. Son aşamada da yara ortaya çıkar. Kılcal varisler de tanım olarak varistir ama çok ciddi bir sağlık problemi değildir. İkinci dereceden itibaren bir problem haline gelir. Sağlıklı bir insanda kılcal damarlar örümcek ağı gibi görüntü oluşturmaz. Bir insanda kılcal varisler biraz daha büyük ama cildin dışına taşmadan mavi mavi damarlar şeklinde ise de bu bir sağlık problemi değildir. Bu hastalar ağırlıklı olarak estetik amaçlı tedavi edilirler.”

VARİS HANGİ RAHATSIZLIKLARA NEDEN OLUR?

. Her varis tehlikeli midir? Varis vücutta başka rahatsızlıklara yol açar mı?
“Varisli hastalarda akciğere pıhtı atma riski vardır. Ama binde bir olan risk sadece beş binde 6’ya yükselir. Varisten dolayı beyne ve akciğere kolay kolay pıhtı atmaz. Çünkü dolaşım farklıdır. O yüzden bu konuda çok fazla kaygıya gerek yoktur. Varisteki asıl problem hastanın yaşam konforunun çok bozulmasıdır. Hasta ağrı duyar, sürekli bir yorgunluk hissi taşır, akşamları ayaklarını koyacak yer bulamaz. İkinci olarak varisli damarlar genişlemiş damarlardır. İçlerinde kan biriktiği zaman orada mikropların gelip yerleşmesi kolay olur. Bunun sonucunda iltihaplanmalar, flebitler ortaya çıkar. Varisli hastada bu bir sorundur. Tedavi edilmeyen varislerde en son aşamada da ayak bileğinin iç tarafında olmak üzere yara ortaya çıkar. Bu aşamada tedavi çok zorlaşır. Normalde daha erken gelen bir varisin tedavisi 15-20 dakikada yapılır. Ama yara açılma noktasına geldiği zaman haftalarca, aylarca hatta  yıllarca yaraların kapatılamadığı olur. Çünkü oradaki mekanizmalar çok bozulmuştur.”

BİLGİSAYAR BAŞINDA ÇOK OTURMAK VARİSİ TETİKLİYOR

. Varis riski kimlerde daha yüksektir?
“Eskiden varise öğretmen hastalığı denirdi. Şu an tedavi için daha çok kuaförler, bakkallar, garsonlar, kasaplar, pazarcı esnafı ve bilgisayar karşısından çok uzun süre çalışan bankacılar gelmektedir. Ayakta durulduğu zaman bacaklardaki basınç artar ama otururken de basınç artar.  8-10 saat bilgisayarın karşısında oturan insanlarda da varis çok arttı. Eskiden varisi çok geç yaşlarda görülürken şimdi daha erken yaşlarda görülmektedir. Çünkü çocuklar, bankacılar, memurlar saatlerce bilgisayarın karşısında oturmaktadırlar.”

VARİSTE TEDAVİ YÖNTEMLERİ

. Varisin tedavisi nedir?
“Birinci derece kılcal varis ise iğne tedavisi, lazer ve son zamanlarda radyo frekansla tedaviler yapılmaktadır. Bunlar tamamen poliklinik koşullarında yapılan tedavilerdir. Hastanın anestezi almasına gerek yoktur. İğne tedavisi hala yapılan çok etkili bir yöntemdir. İlerlemiş varisler ise eskiden ameliyat edilirdi. Kasıktan ya da bilekten kesilerek içeriye bir tel gönderilir ve o damarlar soyup çıkartılırdı. Son 12 yıldır bu yöntem kullanılmamaktadır. Artık damarların içine incecik tellerle girilerek o damar içeriden kapatılır. Daha sonra lazer kullanıldı. Şimdilerde radyo frekans enerjileri kullanılmaktadır. Son zamanlarda da Türkiye’de ve dünyada en popüler olan yöntem zamkla kapatılmasıdır. Bu teknikte Japon yapıştırıcısının tıbbi kullanımda olan hazırlanmışları uygulanır. Bunlarla damarın içine incecik bir telle girilir. Yapıştırıcı etkisi yapan yapıştırıcı verilir ve açık olan damar bu şekilde kapatılmış olur. Son 3 yıldır çok kullanılan bu yöntemle çok etkili sonuçlar alınmıştır. Hastanın hiçbir ağrısı sızısı olmadan yapıldığı için oldukça rahat bir yöntemdir. Zamk ile varis tedavisinde damar sınırı yoktur. Hepsinde yapılabilir.”

TEDAVİ LOKAL ANESTEZİ İLE YAPILIYOR

. Varis tedavisi hangi koşullarda uygulanır?
“Varis tedavisi lokal anesteziyle yapılır. Zaten, kan alınan iğnelerin biraz daha büyük olanı ile yapılan bir işlemdir. Hastanede yatmayı gerektirmez. Ancak şimdi SGK geri ödediği için hastane koşullarında yapılmaktadır. Hastalar bir hastaneye gidip bu tedaviyi görebilirler.”

. Tedavi sonrası nelere dikkat edilmelidir?
“Tedavi sonrasında varis gelişilebilme olasılığı her zaman vardır. O yüzden bu kişiler ayakta veya oturarak çok sabit fazla durmamalıdırlar. Varis çorabı çok fazla ayakta duran kişilere önerilir. Ama onun dışında, hastalar bir iki senede bir kalp damar cerrahisi uzmanına gelerek problemi tespit ettirdikten sonra varis çorabı giymelidirler.”

MOR GÖRÜNTÜLER KAYBOLUYOR MU?

. Tedavi sonrası damardaki mor görüntü kaybolur mu?
“Zamk yönteminde o çeşme yukarıdan kapatıldığı için aşağıdaki damarların önemli bir kısmı kendi kendine gider. Hastanın dıştan gördüğü cildin dışına taşmış varisler kendi kendine kaybolur. O yüzden hastaların yalnızca yüzde 40’ında daha sonra ek bir işlem daha yapılır. Bir başka grup hasta da; örneğin Almanya’dan gelen ve yılda 1 defa gelme hakkı olan hastada aynı seansta hem zamkla çeşme yukarıdan kapatılır hem de yandaki mavi damarların hepsi aynı seansta yok edilir. Mavi damarlar ya 1 mm’lik deliklerle çıkartılıp alınır veya onlara köpük tedavisi yapılır.”

VARİSTE KÖPÜK TEDAVİSİ YÖNTEMİ

. Köpük tedavisi nedir?
“Köpük tedavisi dünyada tartışılan bir yöntemdir. Küçük çaplı damarlarda kullanılır. Büyük çaplı damarlarda etkinliği ve başarısı çok yüksek değildir. O yüzden büyük damarlarda lazer, radyo frekans, zamk tedavisi önerilir. Köpük tedavisi komplikasyonları biraz daha fazla olan;  etkinliği de yeteri kadar fazla olmayan bir tedavidir.’’

.  Çok ince kılcal damarlar için uygulanan lazer tedavisinden tek seans yeterli midir?
“Lazer tedavisinde seans sayısı hastanın durumuna bağlıdır. Çok küçük bir alanda varis varsa tek seans yeterli olur. Ama çoğu hastada iki bacakta çok yaygın olduğu için 3-5 seans yapılması gerekir.”

TEDAVİLER YAZIN UYGULANIR MI?

. Varis tedavileri yazın uygulanabilir mi?
“Damarın içine girilerek lazer, radyo frekans, zamk gibi tedavilerin uygulanacağı büyük varislerde tedavi 12 ay rahatlıkla yapılabilir. Ama eğer tamamen estetik amaçlı olarak kılcal varislere lazer ve iğne tedavisi yapılacaksa ekim ya da kasım aylarında başlamak gerekir. Böylece yaza hazırlık da yapılmış olur.”

. Yurt dışında gelecek olan hastalar tedaviye ne kadar zaman ayırmalıdır?
“Yurt dışında gelecek olan hastaların tedaviye üç gün ayırmaları yeterlidir.”

. Hamilelikte varis tedavisi nasıldır?
“Hamilelere varis kanaması gibi çok özel durumlar dışında asla girişim yapılmaz. Çünkü hamilelerdeki varislerin yüzde 85-90’ı kendi kendine düzelir. Çocuklarını 3-6 ay emzirdikten sonra tedavi olmaları en doğrusudur. Hamilelik döneminde de varis çorabı giyebilirler.”