Vücudun Sadece Bir Bölgesinin Uyuşturulması: Bölgesel Anestezi

Bölgesel anestezi yöntemlerinden hangi ameliyatlarda, nasıl yararlanılır? Cerrahi müdahalelerin bölgesel anesteziyle gerçekleştirilmesinin hastalara getirdiği avantajlar neler­dir? Bölgesel anestezinin felç, idrar kaçırma gibi sorunlara yol açma riski var mıdır? Bölgesel anestezi nerede, hangi şartlarda uygulanmalıdır? Ameliyat olacak bir hastaya hangi yöntemle anestezi verileceğine kim karar verir? Bazı bölgesel anestezi uygulamalarında ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemlerinden faydalanılması ne tür avantajlar sunar? Spinal anestezi ile epidural anestezi arasında nasıl bir fark bulunmaktadır? Kombine anestezi hangi ameliyatlarda tercih edilen bir yöntemdir? Sinir bloğu anestezisi ne anlama gelir? Bölgesel anestezi yöntemleri çocuklara uygulanabilir mi? Merak edilen bu tür soruları Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği Rejyonal Anestezi Bilimsel Kurulu Başkanı ve aynı zamanda Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbni Sina Hastanesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feyhan Ökten yanıtlıyor.

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konusunda uzman 15 hekimle yaptığı söyleşilerden oluşan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

. Bölgesel anestezi nedir? Bölgesel anestezi “rejyonal anestezi” deyimiyle aynı anlama mı gelir?

“Bölgesel anestezi, vücudun herhangi bir bölgesinin iğne yapılarak çoğunlukla lokal anestezikler ile uyuşturulmasıdır. Rejyonal anestezi de hemen hemen aynı anlama gelmekle birlikte daha çok ‘spinal anes­tezi’, ‘epidural anestezi’ ve ‘analjezi’ gibi santral bloklar için kullanılır.”

 . Bölgesel anestezi yöntemlerinden hangi ameliyatlarda yarar­lanılır?
“Her türlü cerrahi girişimde bölgesel anesteziden yararlanılabilir. Ancak en fazla en fazla ortopedi ve üroloji ameliyatlarında, ağrısız doğum ve sezaryende uygulanır. Bölgesel anestezi ile kol, bacak, kasık ve göbek altı bölgesinin ameliyatları rahatlıkla yapılabilmektedir.

Aslında bölgesel anestezi yöntemleri ameliyat sonrası (post-operatif) dönemde ağrı tedavisinde daha yaygın kullanılmaktadır. Burada, bölgesel anestezinin genel anesteziye ilave olarak kullanımı söz konusudur. Böylelikle hem ameliyat sırasında hem de sonrasında ağrısızlık sağlanmaktadır.”

 . Kaç çeşit bölgesel anestezi yöntemi vardır? Bölgesel anestezi hastalara hangi yollarla uygulanır?
“Başlıca bölgesel anestezi yöntemleri şunlardır:

. İnfiltrasyon anestezisi (yüzeyel girişimlerde cilt ya da cilt altı gibi sınırlı bir bölgeye enjektör ile lokal anestezik verilmesi)

. Santral bloklar (omurilik zarları arasına lokal anestezik veril­mesi yani spinal, epidural, sakral blok)

. Pleksus (sinir ağları) bloğu

. Periferik sinir blokları (çevresel sinir blokları) gibi pek çok bölgesel anestezi yöntemi vardır.

Bölgesel anestezide sinir iletimini geçici olarak durduran lokal anestezik ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar; periferik (sinir etrafına, sinirle­rin birbirleriyle birleştiği köşeye) veya ganglion etrafına ya da santral bloklarda (spinal, epidural gibi) medulla spinalis zarları arasına uy­gulanır. Kullanılan lokal anestezik ilaçlar, ağrı dahil pek çok uyarının daha üst sinir merkezlerine iletilmesini engeller. Dolayısıyla hastalar işleme bağlı ağrıyı algılamazlar.”

BÖLGESEL ANESTEZİNİN AVANTAJLARI

. Cerrahi müdahalelerin bölgesel anesteziyle gerçekleştirilme­sinin hastalara getirdiği avantajlar nelerdir?
“Bölgesel anestezi ile yapılan ameliyatların hastalara sağladığı başlıca avantajlar şöyledir:

. Bazı hastalar genel anestezi altında ameliyat olmak, kontrolü kaybetmek istemez. Eğer hastanın geçireceği cerrahi girişim için de uygunsa, rejyonal anestezi genel anesteziye iyi bir al­ternatif olur.

• Ciddi akciğer problemi olan hastalarda genel anesteziden ka­çınılmasını sağlar.
• Acil olarak hastaneye gelen tok hastalarda cerrahinin ağrısız ve uyanık olarak yapılmasına imkan tanıdığı için kusmayı engeller. Bu son derece önemli bir konudur. Çünkü kusma içeriğinin akciğerlere kaçması ciddi problemlere neden olabilir. Bölgesel anestezi uygun vakalarda bu yüzden iyi bir seçenektir.
• Bölgesel anesteziyle operasyon geçiren hastalarda ameliyat sonrasındaki ağrılar daha az olur.
• Ameliyat sonrasında sersemlik hissi, bulantı, kusma gibi ya­kınmalar genel anesteziye göre daha az görülür. Hastalar daha erken ayaklanabilir; ağızdan beslenmeye daha erken başlayabi­lirler. Buna bağlı olarak çoğu hasta daha erken taburcu olabilir.
• Hastaların erken rehabilitasyonu ve erken taburculuğu iş kay­bını önlediği gibi maliyetleri de düşürür.”

BÖLGESEL ANESTEZİ GÜVENLİ MİDİR?

. Peki, tam tersine bölgesel anestezinin olumsuz bazı yanları da var mıdır?
“Anestezi, tıbbın en çok gelişen dallarından biridir. Anestezideki bu gelişmeler büyük ameliyatların güven içinde yapılmasına imkân vermektedir. Genel anestezi ve rejyonal anestezi bugün ülkemizin her yerinde iyi yetişmiş anestezi uzmanlarınca oldukça az olumsuz etkilerle uygulanabilmektedir. Rejyonal anestezide; tekniklerin daha iyi anla­şılması, yeni ilaçlar ve özellikle son yıllarda ultrasonografi cihazının kullanımı, sinir blokları uygulamalarını kolaylaştırmış ve güvenliği de arttırmıştır. Lokal sinir hasarı gibi bilinen yan etkileri günümüzde çok iyi kontrol edilebilmektedir. Bu anlamda bölgesel anestezinin özellikle genel durumu iyi olmayan hastalarda genel anesteziye göre iyi bir alternatif olduğunu söylemek mümkündür.”

BÖLGESEL ANESTEZİ NEREDE UYGULANMALI?

. Bölgesel anestezi nerede, hangi şartlarda uygulanmalıdır? Bölgesel anestezide sterilizasyonun önemi nedir?

“Bölgesel anestezi mutlaka ameliyathane koşullarında ya da ste­rilizasyonun çok iyi olduğu şartlarda yapılmalıdır. Periferik bloklar için bu durum biraz daha esnek olabilir; acil serviste de uygulanabilen blok çeşitleri vardır. Ancak santral bloklar için operasyon odası şarttır. Gerekli sterilizasyon önlemleri alınmazsa enfeksiyon riski artar.”

 . Bölgesel anestezi uygulamasını kimler yapar?
“Bölgesel anestezi uygulamalarını mutlaka anestezi uzmanı hekim­ler yapmalıdır. Bazı basit periferik bloklar, eğitim alan paramedikler (acil sağlık hizmeti verenler) tarafından analjezi amacı ile yapılabilir. Yine bazı yüzeysel basit blokları cerrahlar ya da diğer uzman hekimler de uygulayabilmektedir.”

 . Başarılı bir bölgesel anestezi uygulamasına anestezi uzmanının deneyiminin nasıl bir katkısı vardır?
“Bölgesel anestezi uygulayacak anestezi uzmanı mutlaka deneyimli olmalıdır. İşin nasıl yapılacağını, teknik zorluklarını, işlemin olası etki ve yan etkilerini iyi bilmelidir. Ayrıca yan etkilerle nasıl başa çıkacağı ve tedavi edeceği konusunda da deneyimli olmalıdır. Teorik bilginin yanında bu işin uzmanlarının eşliğinde pratik eğitim almadan uygu­lama yapmak mümkün değildir.”

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

• Ameliyat olacak bir hastaya hangi yöntemle anestezi verileceği­ne kim karar verir? Hastanın cerrahı mı, yoksa anestezi uzmanı mı?
• Bazı bölgesel anestezi uygulamalarında ultrasonografi gibi gö­rüntüleme yöntemlerinden faydalanılması ne gibi avantajlar sunar
• Spinal anestezi nedir?
• Spinal anestezi uygulaması nasıl yapılır?
• Spinal anestezi kimlere uygulanamaz?
• Spinal anestezi uygulaması için açlık gerekir mi?
• Ameliyatın spinal anesteziyle gerçekleştirilmesi hastalara ne gibi avantajlar getirir?
• Peki, spinal anestezi uygulaması sırasında ne tür sorunlar görülebilir?
• Spinal anestezi sırasında hastalar ağrı, acı hissedebilirler mi?
• Spinal anesteziye bağlı hangi yan etkiler ortaya çıkabilir? Spinal anestezi idrar kaçırmaya yol açabilir mi?
• Bazı hastalar spinal anestezinin felce neden olabileceğiyle ilgili yoğun kaygılar yaşar. Gerçekte spinal anestezideki felç riski nedir?
• Spinal anestezinin etki süresi ne kadardır?
• Spinal anestezi sonrasında nelere dikkat edilmelidir? Spinal anesteziyle yapılan ameliyatlar sonrasında hastalara neler önerilir?
• Epidural anestezi nedir? Özellikle hangi ameliyatlarda uygu­lanır?
• Epidural anestezinin spinal anesteziden farkı nedir?
• Normal doğum ile sezaryende kullanılan epidural anestezi arasında ne fark vardır?
• Epidural anestezinin hastaya sağladığı avantajlar nelerdir?
• Epidural anesteziye bağlı ne tür yan etkiler çıkabilir?
• Epidural anestezinin etki süresi ne kadardır?
• Epidural anestezi kimlere uygulanmaz?
• Peki, kombine (spino-epidural) anestezi nedir?
• Kombine anestezi hangi ameliyatlarda tercih edilen bir yön­temdir?
• Sinir bloğu anestezisi nedir?
• Sinir bloğu anestezisi hangi ameliyatlarda tercih edilen bir yöntemdir?
• Sinir bloğu anestezisi nasıl yapılır?
• Avantajları nelerdir?
• Ne tür yan etkiler ortaya çıkabilir? Riskleri nelerdir?
• Sinir bloğu anestezisinin uygulanamayacağı bir hasta grubun­dan bahsetmek mümkün müdür?
• Bölgesel anestezi çocuk hastalara da uygulanabilir mi?
• Çocuklarda hangi cerrahi girişimler bölgesel anesteziyle ger­çekleştirilebilir?
• Bölgesel anestezinin çocuklara uygulanması için bir alt yaş sınırı var mıdır?
• Çocuklarda bölgesel anesteziyle gerçekleştirilen operasyonlar, doğru seçilmiş vakalarda ne gibi avantajlar getirmektedir?

ANESTEZİ KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında ameliyata hazırlık döneminde yapılması gerekenlerden genel, bölgesel ve lokal anesteziye kadar pek çok konu yer alıyor. Çocuklarda, yaşlılarda, kalp ve KOAH hastalarında anestezi uygulamalarıyla ilgili bilgilendirici söyleşiler bulunuyor.

Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın imza attığı kitap, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği’nin katkılarıyla hazırlandı. 15 hekimle söyleşi yapılan kitapta, anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisiyle ilgili merak edilen yüzlerce sorunun yanıtı yer alıyor:

. Anestezi Nedir, Ne İşe Yarar?

. Güvenli Anestezi Nedir?

. Anestezi Uzmanları Neler Yapar?

. Genel Anestezi

. Bölgesel Anestezi

. Sedasyon

. Lokal Anestezi

. Özellikli Durumlarda Anestezi

. Çocuklarda Anestezi

. Yaşlılarda Anestezi

. Kalp Hastalarında Anestezi

. Diş Tedavilerinde Anestezi

. Hamilelikte Anestezi

. Ağrısız Doğum

. Anestezi Uzmanınız ve Siz

. Hastaların Sorumlulukları

. Ameliyat Dönemi (Perioperatif) Bakım ve Tedavi

. Anestezi Uzmanınız Hep Yanınızda!

. Palyatif Bakım

. Anestezi ile İlgili Yanlış Bilinenler

. 23 Soruda Anestezi

. Vücudun Alarm Sinyali: Ağrı

. Ağrıları Dindiren Bölüm: Algoloji

. Girişimsel Ağrı Tedavisi

. Kanser Ağrılarının Tedavisinde Girişimsel Yöntemler

. Ağrı Tedavisinde Doğrular-Yanlışlar

. Kemoterapiler Bu Yöntemle Daha Güvenli

. Kalp-Akciğer Canlandırması

. “Hayata El Ver”

KİTAPTA RÖPORTAJI YER ALAN UZMANLAR

Kitapta anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında söyleşileri yer alan hekimlerin isimleri soyadı sırasına göre şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Zekeriyya Alanoğlu, Prof. Dr. Neslihan Alkış, Prof. Dr. Mustafa Bayar, Prof. Dr. Hülya Bilgin, Prof. Dr. Güner Kaya, Prof. Dr. Yüksel Keçik, Prof. Dr. Hasan Koçoğlu, Prof. Dr. Ercan Kurt, Prof. Dr. Ömer Kurtipek, Dr. Fikret Kutlu, Prof. Dr. Feyhan Ökten, Prof. Dr. Gül Köknel Talu, Prof. Dr. Emine Nur Tozan, Doç. Dr. Tuğhan Utku ve Prof. Dr. Dilek Yörükoğlu.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin beşinci kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Anestezi”ye D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ulaşabilirsiniz. Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Her Şey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler”, “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları”, “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet” ve ‘‘Sorularla ve Yanıtlarla Romatoid Artrit’’ konulu kitapları da bulunuyor.