Yakın Gözlüğü Kullanmaktan Nasıl Kurtulabilirsiniz?

Yaşa bağlı yakını görme sorunu olarak bilinen “presbiyopi” nedir? Kaç yaşlarından sonra ortaya çıkar?  Yakın gözlüklerinden hangi yöntemlerle nasıl kurtulmak mümkün? Acıbadem Maslak Hastanesi Göz hastalıkları uzmanı ve aynı zamanda Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Banu Coşar yaşa bağlı yakını görme sorununu ve tedavisini konusunda merak edilenleri anlattı.

. Yaşa bağlı yakını görme sorunu başka deyişle “presbiyopi” nedir? Neden yaşa bağlı olarak yakın görme bozulur?
“Gözümüzün içinde şeffaf bir lens vardır. Kırk yaşından sonra istisnasız herkeste bu lens odaklama özelliğini yitirmeye başlar. Normalde bahsettiğimiz lensin uzağa bakarken daha gevşek, yakına bakarken daha bombeleşmiş olması gerekir. Fakat bu fonksiyon lens elastikiyetini yitirdiği için kırk yaşından sonra bozulur. Bu nedenle yakın görmede zorlanma başlar.”

. Yaşa bağlı yakın görmede zorlanma olduğunda nelerden şikayet edilir? Kişilerin görmeleri nasıl etkilenir?
“Yakın görme aktivitesini gün içerisinde cep telefonumuza bakarken, mönüyü okurken, fiyat etiketine bakarken çok kullanıyoruz. İlk başta mesafeyi biraz açmak yeterli oluyor. Ama zamanla bu kol mesafesi yetmemeye başlıyor. Okurken satır ve harfler kaymaya ve harfler iç içe girmeye başlıyor. Kişiler kısa süreli okuyabilseler bile, uzun süreli okumaları devam ettiremiyorlar. En sonunda da hiç göremez hale geliyorlar. Mutlaka yakın gözlük takılması gerekiyor.”

YAKIN GÖZLÜĞÜ NE ZAMAN KULLANILMAYA BAŞLANMALI?

. Eğer kişi çok erken yakın gözlüğü kullanmaya başlarsa numara daha hızlı ilerler mi?
“Eğer, kişi uzun süre okuyamıyorsa, okumaktan soğuduysa, göz derecesinin ilerlemesi endişesiyle gözlük takmayarak kendine boş yere işkence etmemeli. Çünkü hiç gözlük takmamış olsa bile, illaki yakın görüşü bozulacak. Bu bozulma 60 yaşına kadar devam edebilecek. Böyle bir durum olduğunda zaten bir gözlük veriyoruz. Ama her okumada takılması şart değil. Hastalar, kısa okumalarda ve büyük yazılarda gözlüğe ihtiyaç duymuyorlarsa sorun yok.

Kişiler aynı büyüklükteki bir yazıyı ışıklı bir ortamda gözlüksüz okuyabilirken, loş bir ortamda okuyamıyor. Gün ışığında, kumsalda, güneşli havalarda yakın gözlüğüne hiç ihtiyacı olmazken, gece aynı yazıyı okuyamayan hastalarımız olabiliyor. Bu nedenle ellerinin altında  uzun okumaları rahat yapabilecekleri bir yakın gözlüğünün olmasında fayda var.”

YAKIN GÖZLÜĞÜ KULLANMANIN ZORLUKLARI

. Yakın gözlüğü kullanmanın kişilere getirdiği zorluklar ve şikayetler nelerdir?
“Genelde 40 yaşından sonra yakını görme sorunuyla ilgili şikayetler başlıyor. Ama bu kiminde 40 olur, kiminde 42 olur, kiminde 44 olur. İlla ki 40 diye bir sınır yok. Erkekler yakın gözlüğü kullanmaktan daha çok yakınıyor. Bu nedenle erkekler, kadın hastalara kıyasla nerdeyse iki kat kadar daha fazla ameliyat talebinde bulunuyorlar. Kadınlar arasında ise uzak gözlüğü kullanımı daha büyük problem oluşturuyor. Yakın gözlüğünü sürekli takıp çıkartmaktan sıkılma, gözlük kaybetme gibi faktörler, kişileri yakın görme sorunuyla ilgili tedavilere yönlendiren sebepler arasında başı çekiyor.”

Prof. Dr. Banu Coşar

YAŞA BAĞLI YAKINI GÖRME SORUNU NASIL TEDAVİ EDİLİR?

. Yaşa bağlı yakını görme sorunu  hangi yöntemlerle, nasıl tedavi edilebilir?
“Uzak gözlüklerin atılmasında lazer tedavisinden yıllardır çok başarılı sonuçlar alınmaktadır. Ama yakın gözlüklerinde göz hekimleri olarak çok başarılı değildik. Bu nedenle yıllar içerisinde birçok teknik geldi geçti. Bir tanesi kalıcı oldu. O da multifokal veya diğer deyişle  ‘çok odaklı göz içi mercek değişimi’dir. Önceleri bu merceklerin  birinci kuşakları vardı. Sonra ikinci ve üçüncü kuşak mercekler derken artık tasarımlar daha kusursuz hale geldi. Bugün tedavide çok daha iyi sonuçlar alınmaktadır.”

MULTİFOKAL (ÇOK ODAKLI) GÖZ İÇİ MERCEKLER KİME UYGUNDUR?

. Multifokal göz içi mercekler her yakın gözlüğü kullanan kişiye takılabiliyor mu? Bu işleme uygun olmayan bir hasta grubu var mıdır?
“Bunu teknik olarak erken yapılmış bir katarakt ameliyatı gibi düşünebiliriz. Ama kişinin lensinde katarakt dediğimiz şeffaflık kaybı değil de, odaklama kaybı vardır. O yüzden yapılan ameliyat tıbben şart değildir. Kişiye tıbben gözlük attırmaya yöneliktir. Bu yüzden böyle bir ameliyat her göze yapılamaz. Çok odaklı göz içi lenslere engel teşkil eden başlıca durumları şöyle sıralayabiliriz:

. Şeker hastalığına bağlı gözün sinir tabakasında problem olması

. Göz tansiyonu yüksekliği

. 40 yaşın altında olmak

İdealde 45 yaş üstündeki ve yakın problemi iyice belirmiş olan hastalara bu ameliyat yapılır. Bu kriterler dışında tedavi, yakın görüş problemi olan sağlıklı herhangi bir göze yapılabilir.”

“MULTİFOKAL GÖZ İÇİ MERCEKLERLE PRESBİYOPİ TEDAVİSİ KATARAKT AMELİYATINDAN DAHA KOLAYDIR”

. Çok odaklı göz içi mercekleri yakını görme sorununun tedavisinde nasıl uyguluyorsunuz? Ameliyat ne kadar sürer, hastanede yatılması gerekir mi?
“Hastanede yatılması gerekmez. Eğer çok büyük bir zaman kısıtlılığı yoksa iki gözün ameliyatının aynı seansta yapılmaması tercih edilir.  Tek gözün iyileşme sürecini tamamlayabilmesi için ameliyatlar arasına en az iki gün ara konulur.  Ameliyat edilen gözün iyileşme süreci tamamlandığında, diğer göze geçilir. İşlem göz başına 15 dakika kadar sürer

Multifokal göz içi mercek ameliyatları katarakt ameliyatlarından teknik olarak daha kolaydır. Çünkü lens katarakttaki kadar sert değil, aksine çok yumuşaktır. Aslında bu ameliyat hastaya gözlük attırmak için yapılmış olsa da, kişi ilerde oluşması muhtemel katarakt probleminden de kurtulmuş olur.

Ameliyattan bir gün sonra kontrole gelinir. Ağrılı bir ameliyat değildir. Teknik açıdan da, hastanın konforu açısından da rahat bir ameliyattır. Kişide aynı zamanda katarakt da varsa, bu tedavi ile, hem yakın gözlüğünden hem de katarakt probleminden kurtulabilmektedir.”

. Peki, tedavi sonrasında her vaka yakın gözlüğü kullanmaktan kurtuluyor mu?
“Yüzde sıfır garanti denilen durum bu tip ameliyatlarda söz konusu değildir. Ama genel olarak çok odaklı göz içi mercek ameliyatlarının başarı oranı yüzde 90 civarındadır.

Yüz kişiden 90’ı 40 yaşından sonra uzakta ve yakında sorunsuz görebilmektedir. Bu yüksek bir başarı oranıdır. Ama diyelim ki ameliyat olan bir kişi, yüzde 10’luk grup arasına girdi ve gözlük ihtiyacı devam etti. Bu durumda ilk ameliyatından üç ay sonra lazerle göz derecesi için bir rötuş yapabilmektedir. Bu hem yakın, hem de uzak için de aynı şekilde uygulanabilmektedir. Yapısal olarak birçok tetkikten geçirdiğimiz gözler sağlıklı bir korneaya sahipse hiçbir riski yoktur.”

HEM UZAK, HEM DE YAKINI GÖZLÜĞÜNDEN KURTULMAK MÜMKÜN MÜ?

. Bir kişide aynı zamanda hem uzak görme hem de yakın görme bozuksa multifokal mercek göze yerleştirildiği için hem yakın gözlükten hem de uzak gözlükten kurtulmuş oluyor mu?
“Hipermetroplar yakını, miyoplar ise uzağı göremez. Kişiler 40 yaşını aştıktan sonra hem uzak hem de yakın görme problemi yaşamaya başlıyorlar. Astigmatlarda da aynı durum geçerlidir. Mercek değişimi ile uzak ya da yakın bütün sorunları tek seferde çözmek mümkündür.  Ama kırk yaşın altına bu ameliyatı yapılamaz. Çünkü 40 yaşın altındaki kişilerin sadece uzak görme problemi olur.”

. Bir kişi yakın görme ameliyatı olursa görme numarasında ilerleme söz konusu olur mu?
“İlerleme olmaz. Ameliyat olmamış bir gözde, 40-60 yaş arası sürekli yakın gözlüğü numarası artarken, mercek değişiminden sonra uzak ve yakında sabit bir gözlüksüzlük noktasına geliniyor. Ömür boyu da böyle devam ediyor.”

. Lazerle göz ameliyatı olanlarda numaranın geri gelmesi söz konusu olur mu?
“Uzak lazerin de ilk üç ay içerisinde dereceler oturuyor. Ama günümüzde çok fazla bilgisayar kullanımı var. Bilgisayara çok bakanlarda 5-10 yıl içinde düşük numaranın yeniden geri gelmesi değil, ama yeniden oluşumu söz konusu olabiliyor. Bunu örneklersek; gözü beş derece miyop olan bir kişi 20 yaşında lazer oldu diyelim. 30 yaşında lazer olmamış olsaydı miyop beşten beş buçuğa çıkacakken, lazer olduğunda sıfırdan otuz yaşında sıfır nokta elliye çıkıyor. Böyle uzun sürelerde çok düşük yeni numara oluşumları olabiliyor. Ama genel kaide olarak üç ay içerisinde lazer sonrası numaralar sabitlenir.”

. İlk defa gözlük kullanacak kişilerde yakın gözlüğü mesafesi kişinin hayatına göre mi düzenleniyor?
“Ameliyat olunmayan şartlarda kişinin uzağı da yakını da bozuksa, uzak-yakın gözlüğü bile bu kişiye yetmeyebiliyor. Çünkü bilgisayar mesafesi dediğimiz bir orta mesafe var. Bu tip kişiler üç gözlükle bile gezmek zorunda kalabiliyorlar. Ama multifocal göz içi lens değişimlerinde, multifocal lenslerin trifocal dediğimiz tipleri de var. Hem uzak, hem yakın, hem de orta mesafenin görülmesini sağlayan lensler. Dolayısıyla böyle bir mercek konulduğunda tüm mesafelerde net görmeyi yüzde 90’a yakın bir oranda yakalamak mümkün oluyor.”