Yandaş Hastalıkların Anestezi Uygulamalarındaki Önemi (Özellikli Durumlarda Anestezi)

Şubat 21, 2021 - 16:18

Anestezide özellikli durum sınıflamasına hangi hastalar girer? Özel vaka olarak nitelendirilen hastalarda ameliyata ve genel anesteziye bağlı riskler daha mı yüksektir? Diyabet, tiroit, kalp damar ve kanser hastalarında anestezi uygulamalarıyla ilgili nelere dikkat edilmelidir? Multipl skleroz (MS), parkinson ve epilepsi gibi nörolojik hastalıklarda, romatoid artritte, ankilozan spondilitte karşılaşılabilen anestezi güçlükleri nelerdir? Lösemi, lenfoma, tromboz, anemi, hemofili gibi kan hastalıklarında anesteziyle ilgili hangi sorunlar yaşanabilir? Kemoterapi ya da radyoterapi tedavisi gören kanser hastalarında bu durum anesteziye engel teşkil edebilir mi? Alzheimer hastalarında anestezi uygulamalarında neler önemlidir? Bebek körlüğü (prematüre retinopatisi) problemi olan çocuklara anestezi gerektiğinde nasıl bir yol izlenmelidir? Merak edilen bu tür soruları Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği İkinci Başkanı, Avrupa Anesteziyoloji Derneği Türkiye Temsilcisi ve aynı zamanda Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Ana Bilim Dalı Öğreti Üyesi Prof. Dr. Hülya Bilgin yanıtlıyor.

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konusunda uzman 15 hekimle yaptığı söyleşilerden oluşan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

. Anestezide özellikli durum ne demektir? Aslında her hasta anestezi açısından özel değil midir? Yoksa anestezi öncesindeki tetkikler, anestezi uygulaması ve ameliyat sonrasında bakım için “özel vaka” sınıflamasına giren bazı hastalar da var mıdır?
“Her hasta anestezi açısından özeldir. Ancak anestezi uygulanacak hastaların büyük bir kısmı ameliyat olmalarını gerektiren sorun dışında, şeker, kalp, böbrek hastalığı gibi yandaş sağlık problemlerine sahiptir. Yandaş hastalıkların vücutta oluşturduğu zararlar hastaları anestezi uygulaması için daha hassas ya da daha dayanıksız hale getirebilir. Ayrıca kronik hastalıkların tedavisi için kullanılmakta olan ilaçlar, anestezi ilaçlarıyla etkileşerek istenmeyen bazı etkilere yol açabilir. Yandaş sağlık sorununun ciddiyetine ya da cerrahi işlemin büyüklüğüne göre hastaların ameliyat sonrasında yoğun bakımda izlenmeleri de gerekebilir. Bu nedenle böyle hastalar anestezi açısından özellikli hasta olarak sınıflandırılır.”

. “Anestezide özellikli durum” sınıflamasına hangi hastalar girer?
“Anestezide özellikli durum sınıflamasına başlıca şu hastalıklar ve hastalar girer:

Şeker hastalığı

Tiroit bezi hastalıkları

Akciğer hastalıkları

Alerjik hastalar

Uykuda solunum durması (OSAS)

Obezite

Kas hastalıkları

Böbrek ve karaciğer hastalıkları

Nörolojik hastalıklar

Yaşlı hastalar

Kanser hastaları

Psikiyatrik hastalıkları olanlar

Erken doğanlar ve yenidoğan dönemindeki ilk 28 günlük bebekler.”

ANESTEZİ YÖNTEMİ NEYE GÖRE SEÇİLİR?

. “Özellikli durum” kategorisine giren hastalarda anestezi uygulaması öncesinde nelere dikkat edilmelidir?
“Anestezi uygulaması öncesinde kişideki mevcut yandaş hastalığa göre ek tetkiklere ihtiyaç duyulabilir. Örneğin kan tetkikleri, solunum fonksiyonlarıyla ilgili incelemeler ya da MR gibi görüntüleme yöntemleri istenebilir. Gereken vakalarda kardiyoloji ya da endokrinolojinin konsültasyonu ile yandaş hastalığın kontrolünün sağlanması hedeflenir. Bunun için ilaç tedavisi tekrar düzenlenebilir. Bazı ilaçlar kesilebilir, bazılarına ise yeniden başlanabilir.”

. Özellikli hasta olarak nitelendirilen hastalarda hangi anestezi yönteminin uygulanacağına neye göre karar verilir?
“Özellikli hasta olarak nitelenen hastalar için en az risk taşıyan, yapılacak cerrahi girişime imkan veren en uygun yöntem tercih edilir. Hastaya cerrahinin oluşturacağı yan etkileri ve ağrıları ortadan kaldırmak için ne tip ve ne kadar anestezi gerektiğine anestezi ekibi karar verir ve bunu cerrah ile paylaşır. Bu karar daha sonra hastayla paylaşılır ve onayı alındıktan sonra da uygulanır.”

GENEL ANESTEZİ Mİ, BÖLGESEL ANESTEZİ Mİ?

. Çoğu hasta ve hasta yakını kalp, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi hastalıkları olanların genel anestezi alamayacağını düşünür. Peki bu kanı tıbben doğru mudur?
“Bazı cerrahi girişimler bölgesel anesteziyle uygulanabilirken, bazı cerrahi girişimler için ise genel anestezi kaçınılmazdır. Ancak uygun olan cerrahi girişimlerde lokal ya da bölgesel anestezi öncelikli olarak tercih edilir. Örneğin diz ya da kalça protezi takılacak hastalar, çok yaşlı olmalarına rağmen, bölgesel anestezi teknikleriyle ya da sadece o bölgeye ağrı taşıyan sinirlerin uyuşturulmasıyla ameliyat olabilirler. Ancak tiroit, safra kesesi, akciğer ve kalp ameliyatları başta olmak üzere bazı cerrahi girişimler için genel anestezi gerekmektedir. Önemli olan hasta için en uygun, en az zarar verici ve en konforlu yöntemi sağlamaktır.”

AMELİYATA ENGEL DURUMLAR…

. Özellikli hastalar dikkate alındığında ameliyata engel teşkil edebilecek ne gibi durumlar olabilir?
“Mevcut yandaş hastalığın ciddiyeti ve kontrol altında olmaması ameliyata engel teşkil edebilir. Örneğin, ameliyat için acil bir durum yoktur ancak hastanın özellikli durum olarak kabul edilen yandaş ciddi bir sağlık problemi bulunmaktadır. İşte böyle bir hastanın önce mevcut hastalığının kontrol altına alınması gerekir. Kontrol edilemeyen bir tansiyon problemi varsa, hastanın kardiyoloji ya da metabolizma hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir. Hipertansiyonun kalpten mi yoksa böbreklerden mi kaynaklandığı belirlenmelidir. Böyle bir hastanın tansiyonu kontrol altına alındıktan sonra ameliyat edilmesi uygun bulunur. Tabii ki, kalbinden bıçaklanmış ya da bağırsak düğümlenmesi ile gelen hastanın tansiyonunun stabil hale gelmesi beklenemez.”

RİSK DAHA MI YÜKSEKTİR?

. Özellikli hasta olarak nitelendirilen hastalarda ameliyata, anestezi uygulamalarına ve özellikle genel anesteziye bağlı riskler daha mı yüksektir?
“Özellikli hasta olarak nitelendirilen hasta gruplarında başta genel anestezi olmak üzere tüm anestezi yöntemlerine ve ameliyata bağlı riskler diğer hastalara oranla daha yüksektir.”

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

Peki, gerekli önlemler alındığında özellikli hasta olarak kabul edilen hastalar güvenle anestezi alıp, ameliyat olabilir mi?
Diyabetliler genel nedenler dışında diyabetik ayak, şeker hastalığına bağlı böbrek, göz ve kalp sorunları nedeniyle diğer insanlara kıyasla daha çok ameliyat olma riski taşıyorlar. Diyabet hastalarında anestezi uygulamaları neden önemlidir?
Bir şeker hastasının ameliyata hazırlanması ve kan şekeri dengesinin sağlanması anestezi ve cerrahi müdahale açısından nasıl bir önem arzeder?
Şeker hastalarına anestezi uygulamalarında nelere dikkat edilmelidir? Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastalarına yaklaşımda bir farklılık var mıdır? Hastanın insülin kullanıp kullanmaması da anestezi uygulaması açısından önemli midir?
Kalp ve akciğer hastaları anestezi açısından neden özellikli hasta olarak kabul edilir?
Kalp ve akciğer hastalarında anesteziye yaklaşım nasıl olmalıdır?
Kalp ve akciğer hastalarında anesteziye, dolayısıyla ameliyata engel teşkil eden bazı durumlar olabilir mi?
Romatizmal hastalıklarda karşılaşılabilen anestezi güçlükleri nelerdir?
Romatizma sınıfına giren pek çok hastalık var. Hangi romatizmal hastalıklar anestezi açısından özel vaka olarak kabul edilir
Romatizmal hastalıklarda ameliyat öncesinde, ameliyat sırasında ve ameliyat sonrasında hasta takibi nasıl olmalıdır?
Tiroidin hızlı ya da yavaş çalışmasından nodüler guatra kadar pek çok tiroit hastalığı var. Hangi tiroit hastaları özellikli hasta kabul edilir? Örneğin hipertiroidi yani tiroidin hızlı çalışması ameliyat ve anestezi için üzerinde dikkatle durulması gereken bir durum mudur?
Tiroid cerrahisinin anesteziye bağlı ne gibi riskleri bulunmaktadır?
Özel vaka olarak kabul edilen tiroid hastalıklarında ameliyat sonrasında hasta takibi nasıl olmalıdır?
Multipl skleroz, parkinson, epilepsi gibi nörolojik hastalıklarda karşılaşılan anestezi güçlükleri nelerdir?
Ameliyat öncesinde, sırasında ve sonrasında hasta takibi nasıl olmalıdır?
Peki lösemi, lenfoma, tromboz, anemi, hemofili gibi kan hastalıklarında anesteziyle ilgili ne gibi sorunlar yaşanabilir?
Bu tür hastalarda ameliyat öncesinde, sırasında ve sonrasında hasta takibi nasıl olmalıdır?
Kanserin türünün, evresinin, metastaz yapıp yapmaması gibi faktörlerin anestezi uygulamaları üzerinde bir etkisi var mıdır? Kanserli hastalarda anesteziyle ilgili nelere dikkat edilmelidir?
Kemoterapi ya da radyoterapi tedavisi gören bazı kanser hastalarında bu durum anesteziye engel teşkil edebilir mi?
Yaşlılarda anestezi uygulamalarında ön plana çıkan önemli faktörler nelerdir?
Yaşlılarda anesteziye bağlı ne gibi ekstra risk faktörleri görülebilir?
Her yaşlı hasta anestezi alabilir mi? Yoksa yaşlı hastalarda anesteziye engel teşkil eden bir takım durumlar olabilir mi?
Yaşlı hastalar ameliyata nasıl hazırlanmalı, ameliyat sonrasında takipleri ne şekilde yapılmalıdır?
Yaşlı hastalarda genel anesteziyle gerçekleştirilen operasyonlarda başta alzheimer olmak üzere demansla ilgili hastalıkların riskinin arttığı doğru mudur?
Başta alzheimer olmak üzere demans ile seyreden nörolojik hastalıklarda eğer hastanın bir yakını yoksa; anestezi uzmanları ameliyat öncesinde hastanın sağlık öyküsünün alınmasında ne tür sorunlar yaşarlar? Bu konuda nasıl bir yaklaşım izlenir?
Alzheimer hastalarında daha çok tercih edilen anestezi yöntemleri hangileridir?
Alzheimer gibi demans hastalıklarında ameliyat öncesi hazırlık, ameliyat ve ameliyat sonrasında bakım nasıl olmalıdır?
Bebek körlüğü (prematüre retinopatisi) problemi olan bebekler anestezi açısından nasıl bir öneme sahiptir?

ANESTEZİ KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan ‘‘Sorular ve Yanıtlarla Anestezi’’ kitabında ameliyata hazırlık döneminde yapılması gerekenlerden genel, bölgesel ve lokal anesteziye kadar pek çok konu yer alıyor. Çocuklarda, yaşlılarda, kalp ve KOAH hastalarında anestezi uygulamalarıyla ilgili bilgilendirici söyleşiler bulunuyor.

Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin ile Nihal Yazan’ın imza attığı kitap, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği’nin katkılarıyla hazırlandı. 15 hekimle söyleşi yapılan kitapta, anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisiyle ilgili merak edilen yüzlerce sorunun yanıtı yer alıyor:

. Anestezi Nedir, Ne İşe Yarar?

. Güvenli Anestezi Nedir?

. Anestezi Uzmanları Neler Yapar?

. Genel Anestezi

. Bölgesel Anestezi

. Sedasyon

. Lokal Anestezi

. Özellikli Durumlarda Anestezi

. Çocuklarda Anestezi

. Yaşlılarda Anestezi

. Kalp Hastalarında Anestezi

. Diş Tedavilerinde Anestezi

. Hamilelikte Anestezi

. Ağrısız Doğum

. Anestezi Uzmanınız ve Siz

. Hastaların Sorumlulukları

. Ameliyat Dönemi (Perioperatif) Bakım ve Tedavi

. Anestezi Uzmanınız Hep Yanınızda!

. Palyatif Bakım

. Anestezi ile İlgili Yanlış Bilinenler

. 23 Soruda Anestezi

. Vücudun Alarm Sinyali: Ağrı

. Ağrıları Dindiren Bölüm: Algoloji

. Girişimsel Ağrı Tedavisi

. Kanser Ağrılarının Tedavisinde Girişimsel Yöntemler

. Ağrı Tedavisinde Doğrular-Yanlışlar

. Kemoterapiler Bu Yöntemle Daha Güvenli

. Kalp-Akciğer Canlandırması

. “Hayata El Ver”

KİTAPTA RÖPORTAJI YER ALAN UZMANLAR

Kitapta anestezi, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında söyleşileri yer alan hekimlerin isimleri soyadı sırasına göre şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Zekeriyya Alanoğlu, Prof. Dr. Neslihan Alkış, Prof. Dr. Mustafa Bayar, Prof. Dr. Hülya Bilgin, Prof. Dr. Güner Kaya, Prof. Dr. Yüksel Keçik, Prof. Dr. Hasan Koçoğlu, Prof. Dr. Ercan Kurt, Prof. Dr. Ömer Kurtipek, Dr. Fikret Kutlu, Prof. Dr. Feyhan Ökten, Prof. Dr. Gül Köknel Talu, Prof. Dr. Emine Nur Tozan, Doç. Dr. Tuğhan Utku ve Prof. Dr. Dilek Yörükoğlu.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin beşinci kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Anestezi”ye D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ulaşabilirsiniz. Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Her Şey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler”, “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları”, “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet” ve ‘‘Sorularla ve Yanıtlarla Romatoid Artrit’’ konulu kitapları da bulunuyor.